Εκπροσωπώ εδώ, σ’ αυτό το Συνέδριο που αναζητά δρόμους για να δοθεί η δυνατότητα στα παιδιά να παραμένουν παιδιά, εκείνον που συχνά δακτυλοδείχνεται στις μέρες μας ως ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός της παιδικότητας, δηλαδή τα ηλεκτρονικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Εκπροσωπώ, για την ακρίβεια, τους ελεγκτές των Μέσων Ενημέρωσης. Είμαι από την πλευρά εκείνων που όρισε η κοινωνία, που θεσμοθέτησε η πολιτεία να ελέγχουν τα Μέσα, να τιθασεύουν αυτά τα άλογα που φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα ατίθασα, ή, καλύτερα, η πραγματικότητα στον τόπο μας τους επιτρέπει ακόμη να είναι σε μεγάλο βαθμό ατίθασα.
Το πρόβλημα, σε σχέση με το θέμα του Συνεδρίου, είναι ότι παράλληλα έχουν και τεράστιες δυνατότητες. Νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε πως είναι σχεδόν χωρίς όρια η ευχέρεια επηρεασμού που διαθέτουν τα ηλεκτρονικά Μέσα. Επηρεασμού όχι μόνο των ανηλίκων, αλλά και κάθε ανθρώπου που τα παρακολουθεί. Ευχέρεια ανεμπόδιστη που προκύπτει από τη χρήση του ήχου και της εικόνας, και μάλιστα της κινούμενης εικόνας που είναι τόσο εντυπωσιακή και ελκυστική.
Το προκύπτον αποτέλεσμα από την παρουσία στη ζωή μας αυτών των Μέσων που προσπαθούμε να ελέγξουμε είναι, όπως ακούστηκε το πρωί, η εισβολή της μαζικής κουλτούρας -τείνουμε να αποκτήσουμε όλοι το ήθος που προωθεί η τηλεόραση-, και η εισβολή της επικοινωνιακής τεχνολογίας με τρόπο καταλυτικό για κάθε άλλο ενδιαφέρον μας. Επίσης ακούστηκε πως πρόκειται για έναν ανεπίδεκτο υποδείξεων «ξένο», πιο ξένο κι από την αλλοδαπή μας υπηρέτρια, που έχει αναλάβει την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας.
Ειπώθηκε πως η τηλεόραση, δευτερευόντως και το ραδιόφωνο, κουβαλά δύο κύρια αρνητικά για το παιδί: το κλείνει στο σπίτι, το αδρανοποιεί, το αποκλείει από άλλες δραστηριότητες, και του παρέχει πληροφορίες που πιθανόν να μη θέλαμε ολωσδιόλου να πάρει, ή να μη θέλαμε να τις πάρει εκείνη τη στιγμή, ή με αυτό τον τρόπο. Καμιά αντίρρηση. Αυτά είναι όντως αρνητικά. Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι αποτελούν το περιεχόμενο της μιας μόνο πλευράς της ζυγαριάς. Να δούμε τι υπάρχει και στο άλλο τάσι.
Λαμβανομένων υπόψη των γενικότερων σύγχρονων συνθηκών, τα ηλεκτρονικά Μέσα παρέχουν ένα ανοιχτό παράθυρο στο παιδί. Δε φταίει η τηλεόραση που λείπει η γιαγιά και ο παππούς από το σπίτι. Κάποιος, όμως, πρέπει να διηγηθεί στο μικρό παιδί ένα παραμύθι· το διηγείται η τηλεόραση. Δε φταίει η τηλεόραση που καταργήθηκε η γειτονιά και η αυλή, και το παιδί του διαμερίσματος δεν έχει πού να παίξει «ψηλόντρεχτον» ή «χωστόν». Καταφεύγει στο παιγνίδι που του προσφέρει η τηλεόραση· ένα παθητικό παιγνίδι, αλλά παιγνίδι. Δεν ισχυρίζομαι μ’ αυτή τη θέση πως πρέπει να αφεθούν τα ηλεκτρονικά Μέσα να αλωνίζουν, επειδή λειτουργούν ως υποκατάστατα της γιαγιάς και της γειτονιάς. Κάθε άλλο.
Η «άτυπη εκπαίδευση» που παρέχεται από τα πανίσχυρα Μέσα, ο επηρεασμός που ασκούν στο ευάλωτο παιδί, οφείλει να ενταχθεί μέσα στους στόχους της κοινωνίας, ή, για να το πούμε αλλιώς, να εξυπηρετήσει το δημόσιο συμφέρον. Η κυπριακή κοινωνία, όπως και οι κοινωνίες των ευρωπαϊκών και των άλλων προηγμένων χωρών, έχει κάμει σημαντικά βήματα για να ελέγξει την κατάσταση.
Πιθανόν αυτά τα βήματα να μην είναι τόσα πολλά ή τόσο ευδιάκριτα όσο θα θέλαμε ή όσο επιδιώκουμε. Ο λόγος είναι γιατί τα ατίθασα άλογα συνεχίζουν να καλπάζουν με αυξανόμενους ρυθμούς και προϊούσα ισχύ, έτσι που τα μέτρα περιορισμού που λαμβάνονται από την κοινωνία να μην αποδεικνύονται αρκούντως αποτελεσματικά. Αν, όμως, δεν είχαν ληφθεί αυτά τα μέτρα, το σίγουρο είναι πως τα πράγματα θα ήσαν πάρα πάρα πολύ χειρότερα.
. . . . . . .
Θέλω, τελειώνοντας, να επιμείνω στον ουσιαστικής σημασίας ρόλο της οικογένειας και της ευρύτερης κοινωνίας, αν είναι να καταστεί δυνατή η όποια θετική χρήση των ηλεκτρονικών Μέσων στην επίτευξη του σκοπού της διαφύλαξης της παιδικότητας από τους κινδύνους που την απειλούν και να αποκλειστεί η αρνητική επιρροή τους στη ζωή των νέων μας. Όμως. Μια οικογένεια που επιδίδεται σε εσωτερικούς καυγάδες που πολλές φορές εκτείνονται και σε πράξεις βιαιότητας διερωτώμαι πώς δικαιολογείται να διαμαρτύρεται που το παιδί της είδε στην τηλεόραση σκηνές βίας. Διερωτώμαι, εξάλλου, πώς μια κοινωνία που στην καθημερινότητά της επιτρέπει την εκμετάλλευση, επιτρέπει τον εκβιασμό, επιτρέπει την αλαζονική συμπεριφορά του ισχυρού, δικαιολογείται να διαμαρτύρεται που οι νέοι της παίρνουν ανεπιθύμητα παραδείγματα από την τηλεόραση. Διερωτώμαι πώς μια κοινωνία που ανέχεται τη χρήση παιδιών για σκοπούς πλουτισμού επιτηδείων (θυμηθείτε τα παιδιά των φαναριών που βγάζουν για τα αφεντικά τους μεροκάματα θανάτου στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις – ευτυχώς δεν υπάρχουν ακόμα στην Κύπρο) δικαιολογείται να παραπονείται για διασάλευση του ήθους της από τα τηλεοπτικά προγράμματα. Πρέπει να αποφασίσουμε ότι ως κοινωνία χρειαζόμαστε ευρύτερες αλλαγές, πολύ πέρα από τη ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού πεδίου. Κι αν θέλουμε να μην περνούν τα όποια αρνητικά μηνύματα εκπέμπει η .…κακή τηλεόραση, οφείλουμε να αναζητήσουμε και να εφαρμόσουμε πολιτικές και μηχανισμούς ενδυνάμωσης των αντιστάσεων των ανθρώπων μας πάσης ηλικίας. Γιατί στις μέρες που έρχονται πολύ λίγα θα μπορούμε να κάμουμε με απαγορεύσεις και εξορκισμούς.
[απόσπασμα εισήγησης σε Συνέδριο]
Το πρόβλημα, σε σχέση με το θέμα του Συνεδρίου, είναι ότι παράλληλα έχουν και τεράστιες δυνατότητες. Νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε πως είναι σχεδόν χωρίς όρια η ευχέρεια επηρεασμού που διαθέτουν τα ηλεκτρονικά Μέσα. Επηρεασμού όχι μόνο των ανηλίκων, αλλά και κάθε ανθρώπου που τα παρακολουθεί. Ευχέρεια ανεμπόδιστη που προκύπτει από τη χρήση του ήχου και της εικόνας, και μάλιστα της κινούμενης εικόνας που είναι τόσο εντυπωσιακή και ελκυστική.
Το προκύπτον αποτέλεσμα από την παρουσία στη ζωή μας αυτών των Μέσων που προσπαθούμε να ελέγξουμε είναι, όπως ακούστηκε το πρωί, η εισβολή της μαζικής κουλτούρας -τείνουμε να αποκτήσουμε όλοι το ήθος που προωθεί η τηλεόραση-, και η εισβολή της επικοινωνιακής τεχνολογίας με τρόπο καταλυτικό για κάθε άλλο ενδιαφέρον μας. Επίσης ακούστηκε πως πρόκειται για έναν ανεπίδεκτο υποδείξεων «ξένο», πιο ξένο κι από την αλλοδαπή μας υπηρέτρια, που έχει αναλάβει την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας.
Ειπώθηκε πως η τηλεόραση, δευτερευόντως και το ραδιόφωνο, κουβαλά δύο κύρια αρνητικά για το παιδί: το κλείνει στο σπίτι, το αδρανοποιεί, το αποκλείει από άλλες δραστηριότητες, και του παρέχει πληροφορίες που πιθανόν να μη θέλαμε ολωσδιόλου να πάρει, ή να μη θέλαμε να τις πάρει εκείνη τη στιγμή, ή με αυτό τον τρόπο. Καμιά αντίρρηση. Αυτά είναι όντως αρνητικά. Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι αποτελούν το περιεχόμενο της μιας μόνο πλευράς της ζυγαριάς. Να δούμε τι υπάρχει και στο άλλο τάσι.
Λαμβανομένων υπόψη των γενικότερων σύγχρονων συνθηκών, τα ηλεκτρονικά Μέσα παρέχουν ένα ανοιχτό παράθυρο στο παιδί. Δε φταίει η τηλεόραση που λείπει η γιαγιά και ο παππούς από το σπίτι. Κάποιος, όμως, πρέπει να διηγηθεί στο μικρό παιδί ένα παραμύθι· το διηγείται η τηλεόραση. Δε φταίει η τηλεόραση που καταργήθηκε η γειτονιά και η αυλή, και το παιδί του διαμερίσματος δεν έχει πού να παίξει «ψηλόντρεχτον» ή «χωστόν». Καταφεύγει στο παιγνίδι που του προσφέρει η τηλεόραση· ένα παθητικό παιγνίδι, αλλά παιγνίδι. Δεν ισχυρίζομαι μ’ αυτή τη θέση πως πρέπει να αφεθούν τα ηλεκτρονικά Μέσα να αλωνίζουν, επειδή λειτουργούν ως υποκατάστατα της γιαγιάς και της γειτονιάς. Κάθε άλλο.
Η «άτυπη εκπαίδευση» που παρέχεται από τα πανίσχυρα Μέσα, ο επηρεασμός που ασκούν στο ευάλωτο παιδί, οφείλει να ενταχθεί μέσα στους στόχους της κοινωνίας, ή, για να το πούμε αλλιώς, να εξυπηρετήσει το δημόσιο συμφέρον. Η κυπριακή κοινωνία, όπως και οι κοινωνίες των ευρωπαϊκών και των άλλων προηγμένων χωρών, έχει κάμει σημαντικά βήματα για να ελέγξει την κατάσταση.
Πιθανόν αυτά τα βήματα να μην είναι τόσα πολλά ή τόσο ευδιάκριτα όσο θα θέλαμε ή όσο επιδιώκουμε. Ο λόγος είναι γιατί τα ατίθασα άλογα συνεχίζουν να καλπάζουν με αυξανόμενους ρυθμούς και προϊούσα ισχύ, έτσι που τα μέτρα περιορισμού που λαμβάνονται από την κοινωνία να μην αποδεικνύονται αρκούντως αποτελεσματικά. Αν, όμως, δεν είχαν ληφθεί αυτά τα μέτρα, το σίγουρο είναι πως τα πράγματα θα ήσαν πάρα πάρα πολύ χειρότερα.
. . . . . . .
Θέλω, τελειώνοντας, να επιμείνω στον ουσιαστικής σημασίας ρόλο της οικογένειας και της ευρύτερης κοινωνίας, αν είναι να καταστεί δυνατή η όποια θετική χρήση των ηλεκτρονικών Μέσων στην επίτευξη του σκοπού της διαφύλαξης της παιδικότητας από τους κινδύνους που την απειλούν και να αποκλειστεί η αρνητική επιρροή τους στη ζωή των νέων μας. Όμως. Μια οικογένεια που επιδίδεται σε εσωτερικούς καυγάδες που πολλές φορές εκτείνονται και σε πράξεις βιαιότητας διερωτώμαι πώς δικαιολογείται να διαμαρτύρεται που το παιδί της είδε στην τηλεόραση σκηνές βίας. Διερωτώμαι, εξάλλου, πώς μια κοινωνία που στην καθημερινότητά της επιτρέπει την εκμετάλλευση, επιτρέπει τον εκβιασμό, επιτρέπει την αλαζονική συμπεριφορά του ισχυρού, δικαιολογείται να διαμαρτύρεται που οι νέοι της παίρνουν ανεπιθύμητα παραδείγματα από την τηλεόραση. Διερωτώμαι πώς μια κοινωνία που ανέχεται τη χρήση παιδιών για σκοπούς πλουτισμού επιτηδείων (θυμηθείτε τα παιδιά των φαναριών που βγάζουν για τα αφεντικά τους μεροκάματα θανάτου στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις – ευτυχώς δεν υπάρχουν ακόμα στην Κύπρο) δικαιολογείται να παραπονείται για διασάλευση του ήθους της από τα τηλεοπτικά προγράμματα. Πρέπει να αποφασίσουμε ότι ως κοινωνία χρειαζόμαστε ευρύτερες αλλαγές, πολύ πέρα από τη ρύθμιση του ραδιοτηλεοπτικού πεδίου. Κι αν θέλουμε να μην περνούν τα όποια αρνητικά μηνύματα εκπέμπει η .…κακή τηλεόραση, οφείλουμε να αναζητήσουμε και να εφαρμόσουμε πολιτικές και μηχανισμούς ενδυνάμωσης των αντιστάσεων των ανθρώπων μας πάσης ηλικίας. Γιατί στις μέρες που έρχονται πολύ λίγα θα μπορούμε να κάμουμε με απαγορεύσεις και εξορκισμούς.
[απόσπασμα εισήγησης σε Συνέδριο]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου