Όχι, ο λόγος δε θα 'ναι για την άλωση της Ευρώπης από τους λαούς της Ασίας, άλωση που αποσοβήθηκε, άλλωστε, ως γνωστόν, στο Μαραθώνα, στα Καταυλανικά πεδία, στην Κωνσταντινούπολη και στη Βιέννη. Ο λόγος χρησιμοποιεί απλώς τη λατινική φράση ante-intra portas για ...εντυπωσιασμό - και από κάποια αναλογία αν και πόλεμος και πολιτισμός είναι έννοιες αντιφατικές (είναι;). Για άλωση, λοιπόν, πολιτισμική ο λόγος, και μάλιστα ισόρροπα αμοιβαία γιατί στον πολιτισμό σπάνια συναντάται μονομερής άλωση. Ισόρροπα αμοιβαία πολιτισμική άλωση της Ευρώπης από την Κύπρο και της Κύπρου από την Ευρώπη συντελεσμένη εδώ και οκτακόσια χρόνια, επιτρέπει να λύσουμε αμέσως τη διάζευξη και να δηλώσουμε: Η Κύπρος είναι από μακρού intra portas της Ευρώπης, έστω κι αν εμφανίστηκε πρόσφατα να βρίσκεται ante portas ως καινούριο μέλος της Ένωσης.
Αλλά, ας μεταφερθούμε στην Παναγία της Ποδίθου, όπου έγινε ο γάμος, δηλαδή όπου ο πολιτισμικός συγκερασμός εκδηλώνεται ολοκληρωμένος και με σφραγίδες επίσημες. Πρόκειται για ένα ταπεινό ναό στην ακροποταμιά του Κλάριου, στο κέντρο της κατάφυτης κοιλάδας. Κτίστηκε την εποχή που το νησί ήταν εμπορική βάση των Ενετών, ακριβώς στα 1502. Και φυλάσσει έκτοτε στην κόγχη του ιερού Βήματος την πιο τρανή απόδειξη όχι μόνο του γεγονότος του συγκερασμού, αλλά και του επιπέδου της σχέσης που αναπτύχθηκε. Γιατί το δείγμα δεν είναι της έναρξης, αλλά της κορύφωσης της πολιτισμικής διαδικασίας της ισόρροπα αμοιβαίας άλωσης. Η αρχή έγινε με εχθρική, όντως, ενέργεια. Όταν ο βασιλιάς της Αγγλίας και φέρελπις σταυροφόρος Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατέλαβε την Κύπρο ως ορεκτικό του ιμπεριαλιστικού γεύματος που προγραμμάτιζε με την κατάληψη της Παλαιστίνης στην τρίτη Σταυροφορία. Και το μεν γεύμα έμεινε άβρωτο, το ορεκτικό, όμως, πέρασε στους δυτικοευρωπαίους για τα επόμενα τριακόσια ογδόντα χρόνια! Φραγκοκρατία και Βενετοκρατία. Έτσι επιγράφονται στά ιστορικά βιβλία δυό φάσεις της κυπριακής Ιστορίας, που ίσως να αδικούνται, ιδίως η πρώτη, καθώς υπονοείται με τα ονόματα συλλήβδην κάποια κατοχή. Το ποιας λογής κατοχή, φανερώνει πιθανότατα τούτο: Το σημαντικότερο μνημείο ελληνικού λόγου του 16ου αιώνα, δηλαδή τα εκπληκτικά Κυπριακά Ερωτικά ποιήματα γράφτηκε, σύμφωνα με εντελώς πρόσφατες επιστημονικές ενδείξεις, από ένα φράγκο(!) ευγενή της οικογένειας των Λουζινιάνων που ασκούσε την "κυριαρχία" της Κύπρου. Πού είσαι Οράτιε! Οι κατακτητές κατακτώνται. Η δυναστεία των φράγκων φεουδαρχών στο διάβα των χρόνων καλλιεργήθηκε ελληνικά και ανθοφόρησε ελληνικότατα. Ο ελληνικός λαός της Κύπρου δέχτηκε, σίγουρα, πολλές επιρροές από τους ιδιοκτήτες της γης του, τους μπόλιασε, όμως, όπως και τις χιλιάδες πεντάκις και επτάκις αιωνόβιες ελιές πάνω στο κορμί του νησιού του, και τους ποδηγέτησε να παράξουν λάδι ντόπιο. Ας ξαναγυρίσουμε, όμως, στήν Ποδίθου. Ο κυρ-Αντρέας, ο φύλακας, σπρώχνοντας τη βαριά πόρτα ανοίγει τις δέλτους της Ιστορίας. Στο βάθος, ψηλά, μέσα από τις άδειες θέσεις των εικόνων του εικονοστασίου προβάλλει η Πλατυτέρα ανάμεσα στους δυο Αρχαγγέλους: το πιστοποιητικό του συγκερασμού. Πάνω στο σώμα της Κύπρου αλληλογονιμοποιήθηκαν και παρήγαγαν θαυμαστό γόνο η ελληνική Ανατολή και η ευρωπαϊκή Δύση. Ο γόνος ο θαυμαστός παρουσιάζει ό,τι αρτιότερο διαθέτουν οι γονείς. Ο αναγεννησιακός Ουμανισμός (που ακολούθως κατάντησε στο Διαφωτισμό) συγκεράννυται με το βυζαντινό Θεανθρωπισμό (που ετοιμάζεται για μακρύ παροπλισμό), και μέσα στη μήτρα της κυπριακής Εκκλησίας παράγεται η καλλίστη αρμονία. Και αποτυπώνεται στην κόγχη του Ιερού, μνημείο εσαεί της ισόρροπα αμοιβαίας άλωσης Ευρώπης - Κύπρου. Και επειδή τα πιστοποιητικά απαιτούν και σφραγίδες, παρακαλώ προσηλώστε το βλέμμα στο ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο εικονοστάσι. Ακριβώς στην κορφή, κάτω από τη θέση του Εσταυρωμένου, δεσπόζει ο βενετικός λέων, έμβλημα του ευρωπαίου κυριάρχου της Κύπρου. Αλλά, δυο μέτρα χαμηλότερα, εκατέρωθεν, εις διπλούν (ακριβής ισορροπία), το έμβλημα του κατόχου της Κύπρου, ο δικέφαλος αετός! Εγκυρότητα του πιστοποιητικού αδιαμφισβήτητη.
Η Κύπρος δεν αποτελεί απλώς, μαζί με τον καθόλου Ελληνισμό, υπόβαθρο της Ευρώπης ως πολιτισμικού φαινομένου, με την έννοια της συμβολής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πνεύματος. Σε καιρούς που η Ισπανία ήταν αραβική, η Κύπρος υπήρξε ευρωπαϊκή και μάλιστα στο χώμα της συντελέστηκε μια νέα διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αυτή που ίσως είναι σήμερα άκρως επίκαιρη.
Αλλά, ας μεταφερθούμε στην Παναγία της Ποδίθου, όπου έγινε ο γάμος, δηλαδή όπου ο πολιτισμικός συγκερασμός εκδηλώνεται ολοκληρωμένος και με σφραγίδες επίσημες. Πρόκειται για ένα ταπεινό ναό στην ακροποταμιά του Κλάριου, στο κέντρο της κατάφυτης κοιλάδας. Κτίστηκε την εποχή που το νησί ήταν εμπορική βάση των Ενετών, ακριβώς στα 1502. Και φυλάσσει έκτοτε στην κόγχη του ιερού Βήματος την πιο τρανή απόδειξη όχι μόνο του γεγονότος του συγκερασμού, αλλά και του επιπέδου της σχέσης που αναπτύχθηκε. Γιατί το δείγμα δεν είναι της έναρξης, αλλά της κορύφωσης της πολιτισμικής διαδικασίας της ισόρροπα αμοιβαίας άλωσης. Η αρχή έγινε με εχθρική, όντως, ενέργεια. Όταν ο βασιλιάς της Αγγλίας και φέρελπις σταυροφόρος Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατέλαβε την Κύπρο ως ορεκτικό του ιμπεριαλιστικού γεύματος που προγραμμάτιζε με την κατάληψη της Παλαιστίνης στην τρίτη Σταυροφορία. Και το μεν γεύμα έμεινε άβρωτο, το ορεκτικό, όμως, πέρασε στους δυτικοευρωπαίους για τα επόμενα τριακόσια ογδόντα χρόνια! Φραγκοκρατία και Βενετοκρατία. Έτσι επιγράφονται στά ιστορικά βιβλία δυό φάσεις της κυπριακής Ιστορίας, που ίσως να αδικούνται, ιδίως η πρώτη, καθώς υπονοείται με τα ονόματα συλλήβδην κάποια κατοχή. Το ποιας λογής κατοχή, φανερώνει πιθανότατα τούτο: Το σημαντικότερο μνημείο ελληνικού λόγου του 16ου αιώνα, δηλαδή τα εκπληκτικά Κυπριακά Ερωτικά ποιήματα γράφτηκε, σύμφωνα με εντελώς πρόσφατες επιστημονικές ενδείξεις, από ένα φράγκο(!) ευγενή της οικογένειας των Λουζινιάνων που ασκούσε την "κυριαρχία" της Κύπρου. Πού είσαι Οράτιε! Οι κατακτητές κατακτώνται. Η δυναστεία των φράγκων φεουδαρχών στο διάβα των χρόνων καλλιεργήθηκε ελληνικά και ανθοφόρησε ελληνικότατα. Ο ελληνικός λαός της Κύπρου δέχτηκε, σίγουρα, πολλές επιρροές από τους ιδιοκτήτες της γης του, τους μπόλιασε, όμως, όπως και τις χιλιάδες πεντάκις και επτάκις αιωνόβιες ελιές πάνω στο κορμί του νησιού του, και τους ποδηγέτησε να παράξουν λάδι ντόπιο. Ας ξαναγυρίσουμε, όμως, στήν Ποδίθου. Ο κυρ-Αντρέας, ο φύλακας, σπρώχνοντας τη βαριά πόρτα ανοίγει τις δέλτους της Ιστορίας. Στο βάθος, ψηλά, μέσα από τις άδειες θέσεις των εικόνων του εικονοστασίου προβάλλει η Πλατυτέρα ανάμεσα στους δυο Αρχαγγέλους: το πιστοποιητικό του συγκερασμού. Πάνω στο σώμα της Κύπρου αλληλογονιμοποιήθηκαν και παρήγαγαν θαυμαστό γόνο η ελληνική Ανατολή και η ευρωπαϊκή Δύση. Ο γόνος ο θαυμαστός παρουσιάζει ό,τι αρτιότερο διαθέτουν οι γονείς. Ο αναγεννησιακός Ουμανισμός (που ακολούθως κατάντησε στο Διαφωτισμό) συγκεράννυται με το βυζαντινό Θεανθρωπισμό (που ετοιμάζεται για μακρύ παροπλισμό), και μέσα στη μήτρα της κυπριακής Εκκλησίας παράγεται η καλλίστη αρμονία. Και αποτυπώνεται στην κόγχη του Ιερού, μνημείο εσαεί της ισόρροπα αμοιβαίας άλωσης Ευρώπης - Κύπρου. Και επειδή τα πιστοποιητικά απαιτούν και σφραγίδες, παρακαλώ προσηλώστε το βλέμμα στο ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο εικονοστάσι. Ακριβώς στην κορφή, κάτω από τη θέση του Εσταυρωμένου, δεσπόζει ο βενετικός λέων, έμβλημα του ευρωπαίου κυριάρχου της Κύπρου. Αλλά, δυο μέτρα χαμηλότερα, εκατέρωθεν, εις διπλούν (ακριβής ισορροπία), το έμβλημα του κατόχου της Κύπρου, ο δικέφαλος αετός! Εγκυρότητα του πιστοποιητικού αδιαμφισβήτητη.
Η Κύπρος δεν αποτελεί απλώς, μαζί με τον καθόλου Ελληνισμό, υπόβαθρο της Ευρώπης ως πολιτισμικού φαινομένου, με την έννοια της συμβολής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πνεύματος. Σε καιρούς που η Ισπανία ήταν αραβική, η Κύπρος υπήρξε ευρωπαϊκή και μάλιστα στο χώμα της συντελέστηκε μια νέα διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αυτή που ίσως είναι σήμερα άκρως επίκαιρη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου