Καθώς μαίνεται ο χορός του αλληλοξεσκεπάσματος που διαδέχτηκε το παλαιόθεν τεκταινόμενο καθεστώς της αλληλοκάλυψης των ακόλαστων συνδαιτημόνων στο φαγοπότι του δημόσιου πλούτου της χώρας μας, ας αφήσουμε προς στιγμή τη γαργαλιστική ενημέρωση για το ποιος ενοχοποιεί ποιον στο σημερινό δελτίο της ανατριχιαστικής ειδησεογραφίας κι ας φιλοσοφήσουμε λίγο, πάντα με αφορμή όσα συμβαίνουν γύρω μας
Προσκεκλημένος μας ο ποιητής: "Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο, άπληστος σαν το χόρτο..." (Γιώργος Σεφέρης, "Ο τελευταίος σταθμός").
"Μαλακός" και "διψασμένος" και "άπληστος", συνέπειες της ανθρώπινης πεπτωκυίας φύσης. Ξεφεύγει μόνο ο άγιος, ο θεοειδής και θεοείκελος. Οι λοιποί, οι συνήθεις υποκείμεθα σ' αυτές τις ιδιότητες. Είμαστε ενδοτικοί και εύκαμπτοι κι ελαστικοί και υποχωρητικοί σ' ό,τι μας γυαλίζει. Κι είμαστε μανιώδεις κι έκδοτοι στις επιθυμίες και τα πάθη κι ακόρεστοι κι ανικανοποίητοι, αδηφάγοι. Σαν το χόρτο. Μόλις μας δοθεί η ευκαιρία σπεύδουμε να την εκμεταλλευτούμε για να προηγηθούμε ή ν' αναρριχηθούμε ή να πλουτίσουμε ή, συνελόντ' ειπείν, να πλεονεκτήσουμε έναντι των γύρω μας. Πέφτουμε ανυποψίαστοι και τραγικοί στις πλεκτάνες του βίου, αναλωνόμενοι στο διαγκωνισμό νομής του κοινού θησαυρού. Η πιο ελκυστική -κι επικίνδυνη- πλεκτάνη είναι η εξουσία.
Είναι ελκυστική γιατί ανοίγει τις πόρτες πολλαπλασιάζοντας τις δυνατότητες του ατόμου για εξυπηρέτηση του ιδίου συμφέροντος και χορτασμό των ιδίων ορέξεων. Είναι, όμως, κι άκρως επικίνδυνη γιατί στο λάκκο της υποβόσκει ο αλιγάτορας της αλαζονείας που πολλαπλασιάζει όχι τις δυνατότητες αυτή, αλλά τις αδυναμίες του ατόμου.
Η διακυβέρνηση της όποιας ολκάδας, από την Πολιτεία ίσαμε το βαρύ φορτηγό κι από την Εκκλησία ίσαμε το συνοικιακό νηπιαγωγείο δίνει στον οιακοστρόφο-κυβερνήτη την ευχέρεια της πραγματοποίησης του ιδίου θελήματος και συνεπώς την αίσθηση της κυριαρχίας που εύκολα οδηγεί στην έπαρση της παντοδυναμίας.
Δοκιμάζοντας την ισχύ που διαθέτει με το δυναμόμετρο της κατόρθωσης κι επίτευξης των ατομικών του στόχων, ο διαφεντευτής διαπιστώνει πως η εξουσία αυξάνει κατακόρυφα το γόητρό του, αποθαρρύνει και καθηλώνει τους αντιπάλους του και τους υποχρεώνει σε σύμπτυξη, και του παρέχει αδιαφιλονίκητη υπεροπλία στην αναπόφευκτη αναμέτρηση με τους συμπολίτες του. Έτσι, κτίζει εκεί που για τους άλλους απαγορεύεται, προμηθεύεται από κει που οι άλλοι εμποδίζονται, προσπερνά εκεί που οι άλλοι ορρωδούν, προκαλεί τον τρόμο εκεί που οι άλλοι υποχωρούν, απαιτεί μέρισμα από κει που δε συνεισέφερε.
Διαπιστώνει ο διαφεντευτής πως περνά αμέσως ο λόγος του κι η απαίτησή του, πως η ιδιοτροπία του εκλαμβάνεται ως κανόνας, πως επιβάλλεται αυτόματα στο χώρο του και πως όλο και περισσότεροι σπεύδουν να προλάβουν την εκπλήρωση των επιθυμιών του για να του γίνουν αρεστοί. Έτσι, μολύνει με θρασύτητα, ενοχοποιεί με μυθώδη υπονοούμενα, τιμωρεί κατά το δοκούν, προκαλεί αφ' υψηλού, ψεύδεται ασύστολα. Και γελά σαρδόνια αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις. Ξενοδοχεία και άμμοι, βίζες και μίζες, τοποθετήσεις και προωθήσεις, παντός είδους συναλλαγές συγχορεύουν, απειλούν και εκβιάζουν. Ας απλώνουν πανώ τα κορόιδα, ας κορνάρουν όσο αντέχουν!
Ακατανίκητος για τον καθένα μας ο πειρασμός, και η έκβαση της τυχόν αντίστασης που προβάλλει η λογική ή "συνείδησή" μας αμφίβολη έως έωλη. Ο αλιγάτορας που καραδοκεί καταβροχθίζει το θύμα του, μεθυσμένο καθώς το βρίσκει από τη σαγηνευτική γεύση της ανεμπόδιστης διεκπεραίωσης των αρεσκειών του. Η εξουσία, βλέπεις, που εξασφαλίζεται με το αξίωμα ή το χρήμα ή τη θέση ή την ιπποδύναμη έχει πάντα την ίδια γεύση.
Και δεν είναι ακριβής ο ισχυρισμός ότι σε όλα τα δημοκρατικά καθεστώτα και τα ευνομούμενα κράτη υπάρχουν τόσοι θεσμοθετημένοι περιορισμοί του εκάστοτε ασκούντος εξουσία που δεσμεύουν αποτελεσματικά τις αποφάσεις και τη δράση του. Οι νόμοι πουθενά δεν είναι τόσο λεπτομερείς στις προβλέψεις τους, ώστε να κλείνουν όλα τα ρήγματα οπόθεν πνέει ο άνεμος της αυθαιρεσίας. Και η εφαρμογή τους αφήνεται πλειστάκις να πραγματοποιείται με τρόπο που επιτρέπει την ανατροφή του αυταρχισμού.
Ακάθεκτη η ανθρώπινη φύση ανεβάζει τους εκθέτες και υπερεντείνει το αποτέλεσμα, ακόμα και εκεί όπου υποστηρίζεται από υπέρτερες-υπερβατικές συμμαχίες, όπως ιδίως συμβαίνει στο χώρο της εκκλησιαστικής ηγεσίας, όπου εύλογα όλοι θεωρούν ότι πρυτανεύει η Χάρις και το Πνεύμα και περιδεείς διαπιστώνουν πως επικρατούν τα δίδυμα τέκνα της αλαζονείας, ο νεπωτισμός και ο δεσποτισμός.
Στην ολισθηρή πορεία (αλίμονο) εγκαταλείπεται και η μόνη ασφαλιστική δικλείδα που δύναται να προστατεύσει τα υποκείμενα της υπεροψίας: ο διάλογος. Και (τρισαλίμονο) αντικαθίσταται από τους κρωγμούς των κολάκων. Οι αμφιβολίες και οι αγωνίες των άλλων φαίνονται ανάρμοστη έλλειψη εμπιστοσύνης και απορρίπτονται τακτικά στον κάλαθο των αχρήστων για αποκομιδή. Οι εξουσιαζόμενοι φαντάζουν εσμός εξαγορασμένων δούλων που δε δικαιούνται εξηγήσεις, ούτε καν απαντήσεις για τη νομιμότητα ή τη σκοπιμότητα των ενεργειών του συνήθως ακροβολιζομένου στην κενότητα εξουσιαστή.
Μαλακός και διψασμένος και άπληστος ο άνθρωπος απέναντι στην εξουσία και υπερόπτης και επηρμένος και υπερφίαλος, όταν την απολαμβάνει. Να αλλάξουμε τη φύση της εξουσίας. Αν δε βρίσκουμε αγίους (αγίους - όχι "αγίους") να την ασκήσουν, κι αν όντως δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη φύση του ανθρώπου, είναι αδήριτη κι επείγουσα ανάγκη ν' αλλάξουμε τη φύση, δηλαδή τον τρόπο, το ήθος της εξουσίας. Δυσκατόρθωτο μέν, αλλά κατορθωτό. Με τον εκσυγχρονισμό των δομών του κράτους και της κοινωνίας που θα χαλιναγωγήσει το ατίθασο φαρί και θα το εθίσει στον "καιρό του εμείς", για να φιλοξενήσουμε, κλείνοντας, και το Μακρυγιάννη.
Προσκεκλημένος μας ο ποιητής: "Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο, άπληστος σαν το χόρτο..." (Γιώργος Σεφέρης, "Ο τελευταίος σταθμός").
"Μαλακός" και "διψασμένος" και "άπληστος", συνέπειες της ανθρώπινης πεπτωκυίας φύσης. Ξεφεύγει μόνο ο άγιος, ο θεοειδής και θεοείκελος. Οι λοιποί, οι συνήθεις υποκείμεθα σ' αυτές τις ιδιότητες. Είμαστε ενδοτικοί και εύκαμπτοι κι ελαστικοί και υποχωρητικοί σ' ό,τι μας γυαλίζει. Κι είμαστε μανιώδεις κι έκδοτοι στις επιθυμίες και τα πάθη κι ακόρεστοι κι ανικανοποίητοι, αδηφάγοι. Σαν το χόρτο. Μόλις μας δοθεί η ευκαιρία σπεύδουμε να την εκμεταλλευτούμε για να προηγηθούμε ή ν' αναρριχηθούμε ή να πλουτίσουμε ή, συνελόντ' ειπείν, να πλεονεκτήσουμε έναντι των γύρω μας. Πέφτουμε ανυποψίαστοι και τραγικοί στις πλεκτάνες του βίου, αναλωνόμενοι στο διαγκωνισμό νομής του κοινού θησαυρού. Η πιο ελκυστική -κι επικίνδυνη- πλεκτάνη είναι η εξουσία.
Είναι ελκυστική γιατί ανοίγει τις πόρτες πολλαπλασιάζοντας τις δυνατότητες του ατόμου για εξυπηρέτηση του ιδίου συμφέροντος και χορτασμό των ιδίων ορέξεων. Είναι, όμως, κι άκρως επικίνδυνη γιατί στο λάκκο της υποβόσκει ο αλιγάτορας της αλαζονείας που πολλαπλασιάζει όχι τις δυνατότητες αυτή, αλλά τις αδυναμίες του ατόμου.
Η διακυβέρνηση της όποιας ολκάδας, από την Πολιτεία ίσαμε το βαρύ φορτηγό κι από την Εκκλησία ίσαμε το συνοικιακό νηπιαγωγείο δίνει στον οιακοστρόφο-κυβερνήτη την ευχέρεια της πραγματοποίησης του ιδίου θελήματος και συνεπώς την αίσθηση της κυριαρχίας που εύκολα οδηγεί στην έπαρση της παντοδυναμίας.
Δοκιμάζοντας την ισχύ που διαθέτει με το δυναμόμετρο της κατόρθωσης κι επίτευξης των ατομικών του στόχων, ο διαφεντευτής διαπιστώνει πως η εξουσία αυξάνει κατακόρυφα το γόητρό του, αποθαρρύνει και καθηλώνει τους αντιπάλους του και τους υποχρεώνει σε σύμπτυξη, και του παρέχει αδιαφιλονίκητη υπεροπλία στην αναπόφευκτη αναμέτρηση με τους συμπολίτες του. Έτσι, κτίζει εκεί που για τους άλλους απαγορεύεται, προμηθεύεται από κει που οι άλλοι εμποδίζονται, προσπερνά εκεί που οι άλλοι ορρωδούν, προκαλεί τον τρόμο εκεί που οι άλλοι υποχωρούν, απαιτεί μέρισμα από κει που δε συνεισέφερε.
Διαπιστώνει ο διαφεντευτής πως περνά αμέσως ο λόγος του κι η απαίτησή του, πως η ιδιοτροπία του εκλαμβάνεται ως κανόνας, πως επιβάλλεται αυτόματα στο χώρο του και πως όλο και περισσότεροι σπεύδουν να προλάβουν την εκπλήρωση των επιθυμιών του για να του γίνουν αρεστοί. Έτσι, μολύνει με θρασύτητα, ενοχοποιεί με μυθώδη υπονοούμενα, τιμωρεί κατά το δοκούν, προκαλεί αφ' υψηλού, ψεύδεται ασύστολα. Και γελά σαρδόνια αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις. Ξενοδοχεία και άμμοι, βίζες και μίζες, τοποθετήσεις και προωθήσεις, παντός είδους συναλλαγές συγχορεύουν, απειλούν και εκβιάζουν. Ας απλώνουν πανώ τα κορόιδα, ας κορνάρουν όσο αντέχουν!
Ακατανίκητος για τον καθένα μας ο πειρασμός, και η έκβαση της τυχόν αντίστασης που προβάλλει η λογική ή "συνείδησή" μας αμφίβολη έως έωλη. Ο αλιγάτορας που καραδοκεί καταβροχθίζει το θύμα του, μεθυσμένο καθώς το βρίσκει από τη σαγηνευτική γεύση της ανεμπόδιστης διεκπεραίωσης των αρεσκειών του. Η εξουσία, βλέπεις, που εξασφαλίζεται με το αξίωμα ή το χρήμα ή τη θέση ή την ιπποδύναμη έχει πάντα την ίδια γεύση.
Και δεν είναι ακριβής ο ισχυρισμός ότι σε όλα τα δημοκρατικά καθεστώτα και τα ευνομούμενα κράτη υπάρχουν τόσοι θεσμοθετημένοι περιορισμοί του εκάστοτε ασκούντος εξουσία που δεσμεύουν αποτελεσματικά τις αποφάσεις και τη δράση του. Οι νόμοι πουθενά δεν είναι τόσο λεπτομερείς στις προβλέψεις τους, ώστε να κλείνουν όλα τα ρήγματα οπόθεν πνέει ο άνεμος της αυθαιρεσίας. Και η εφαρμογή τους αφήνεται πλειστάκις να πραγματοποιείται με τρόπο που επιτρέπει την ανατροφή του αυταρχισμού.
Ακάθεκτη η ανθρώπινη φύση ανεβάζει τους εκθέτες και υπερεντείνει το αποτέλεσμα, ακόμα και εκεί όπου υποστηρίζεται από υπέρτερες-υπερβατικές συμμαχίες, όπως ιδίως συμβαίνει στο χώρο της εκκλησιαστικής ηγεσίας, όπου εύλογα όλοι θεωρούν ότι πρυτανεύει η Χάρις και το Πνεύμα και περιδεείς διαπιστώνουν πως επικρατούν τα δίδυμα τέκνα της αλαζονείας, ο νεπωτισμός και ο δεσποτισμός.
Στην ολισθηρή πορεία (αλίμονο) εγκαταλείπεται και η μόνη ασφαλιστική δικλείδα που δύναται να προστατεύσει τα υποκείμενα της υπεροψίας: ο διάλογος. Και (τρισαλίμονο) αντικαθίσταται από τους κρωγμούς των κολάκων. Οι αμφιβολίες και οι αγωνίες των άλλων φαίνονται ανάρμοστη έλλειψη εμπιστοσύνης και απορρίπτονται τακτικά στον κάλαθο των αχρήστων για αποκομιδή. Οι εξουσιαζόμενοι φαντάζουν εσμός εξαγορασμένων δούλων που δε δικαιούνται εξηγήσεις, ούτε καν απαντήσεις για τη νομιμότητα ή τη σκοπιμότητα των ενεργειών του συνήθως ακροβολιζομένου στην κενότητα εξουσιαστή.
Μαλακός και διψασμένος και άπληστος ο άνθρωπος απέναντι στην εξουσία και υπερόπτης και επηρμένος και υπερφίαλος, όταν την απολαμβάνει. Να αλλάξουμε τη φύση της εξουσίας. Αν δε βρίσκουμε αγίους (αγίους - όχι "αγίους") να την ασκήσουν, κι αν όντως δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη φύση του ανθρώπου, είναι αδήριτη κι επείγουσα ανάγκη ν' αλλάξουμε τη φύση, δηλαδή τον τρόπο, το ήθος της εξουσίας. Δυσκατόρθωτο μέν, αλλά κατορθωτό. Με τον εκσυγχρονισμό των δομών του κράτους και της κοινωνίας που θα χαλιναγωγήσει το ατίθασο φαρί και θα το εθίσει στον "καιρό του εμείς", για να φιλοξενήσουμε, κλείνοντας, και το Μακρυγιάννη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου