Τρίτη 29 Απριλίου 2008

ΟΜΗΡΙΣΤΙ


Ανήμερα της Λαμπρής ψάλλεται ο Εσπερινός της Αγάπης. Στη διάρκειά του αναγινώσκεται το Ευαγγέλιο της εμφάνισης του αναστημένου Χριστού στους Μαθητές του, κατά την οποία τους παρέδωσε το καινούριο δεδομένο στη σχέση Δημιουργού και Πλάσματος: την Ειρήνη. Αυτό το Ευαγγέλιο, για να τονιστεί η παγκοσμιότητα της σημασίας του, αναγινώσκεται όχι μόνο στην τοπική γλώσσα, αλλά και σε όσες άλλες είναι δυνατό. Ο Νικόδημος Αγιορείτης μεταγλώττισε το κείμενο στην αρχαιότατη ελληνική του Ομήρου, και μάλιστα σε αριστοτεχνικούς εξάμετρους στίχους (όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια) που τέμνονται ο καθένας σε δύο ημιστίχια ολοκληρωμένου νοήματος. Το Ευαγγέλιο αυτό απαγγέλλεται με τον τρόπο των ραψωδών, δηλαδή με σεβασμό στο δακτυλικό μέτρο ( ... ) και τις τομές ( ). Προηγούνται τα προκαταρκτικά της ανάγνωσης του Ευαγγελίου και έπεται σε τρεις παραγράφους το κείμενο. Δική μου είναι η μέτρηση και η τόμηση του κειμένου. Η εικόνα που δημοσιεύω ιστορεί την "Ψηλάφηση του Θωμά", δηλαδή την ευκαιρία που του δόθηκε, λίγο μετά την άρνησή του να πιστέψει στα λόγια των αυτοπτών συμμαθητών του, να κατανεύσει, να ταυτιστεί με την εμπιστοσύνη που έδειξαν εκείνοι.
.
.
Ὄφρακε νωιτέροισιν ἐν οὔασι πάγχυ βάλωμεν
θέσφατον, ἱμερόεσσαν, γνὴν Εὐάγγελον ὄππα
μειλίξωμεν Ἄνακτα Θεὸν μέγαν, οὐρανίωνα.
Ἰθυγενεῖς. Σοφίη. Εὐαγγελίοιο κλύωμεν.

Εἰρήνη χαρίεσσ’ ἐπ’ ἀπείρονα δῆμον ἐσεῖται.

Ἐκ δ’ ἄρ’ Ἰωάννοιο τόδ’ ἔστι βροντογόνοιο.

Ἄλλ’ ἄγετ’ ἀτρεμέσι χρησμοὺς λεύσωμεν ὀπωπαῖς.


Εὖτε δὴ ἠέλιος φαέθων ἐπὶ ἕσπερον ἦλθε
καὶ σκιόωντο ἀγυιαὶ πὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ,
ἥματι ἐν πρώτῳ, ὅτε τύμβου ἆλτο Σαωτήρ,
κλῃισταὶ δὲ ἔσαν θυρίδες πυκινῶς ἀραρεῖαι,
βλῆντο δὲ πάντες ὀχῆες υσταθέος μεγάροιο,
ἔνθα Μαθηταὶ ὁμοῦ τε ολλέες ἠγερέθοντο
μυρόμενοι θανάτῳ ἐπ’ ἀεικέι Χριστοῦ Ἄνακτος
καὶ χόλον ἀφραίνοντα ουδαίων τρομέοντες,
ἤλυθε δὴ τότε Χριστὸς ναξ θεοειδέι μορφῇ,
ἔστη δ’ ἐν μεσάτῳ ἀναφανδὸν καὶ φάτο μῦθον·
Εἰρήνη ὑμῖν φίλη, ἡσυχίη τ’ ἐρατεινή.
Ὡς εἰπὼν ἐπέδειξεν ὴν πλευρὴν ἠδὲ χεῖρας.
Γήθησαν δὲ Μαθηταὶ πεὶ ἴδον Εὐρυμέδοντα.

Τοὺς δ’ αὖτις προσέειπεν ησοῦς οὐρανοφοίτης·
Εἰρήνη ὑμῖν φίλη, ἡσυχίη τ’ ἐρατεινή.
Ὡς ἐμὲ πέμψε Πατὴρ ὅς ὑπέρτατα δώματα ναίει,
ῳδ’ ἐγὼ ὑμέας ἐς χθόνα πέμπω εὐρυόδειαν.
Ὡς ἄρα φωνήσας Μύσταις ἔμπνευσ’ ἀγορεύων·
Πνεῦμα δέχνυσθ’ Ἅγιον, φαεσίμβροτον, ὑψιθόωκον·
Ὧν μὲν ἀτασθαλίας θνητῶν ἀφέητ’ ἐπὶ γαῖαν,
τοῖσι νύπου ἀφίενται ἐς οὐρανὸν ἀστερόεντα·
ὧν δ’ ἄρ’ ἐπεσβολίας ππερφιάλων κρατέητε,
τοῖσιν ἁλυκτοπέδῃς κεῖναι σθεναρῇς κρατέονται.


Θωμᾶς δ’ ῳ ἐπίκλησις πασι Δίδυμος ἀκούειν
οὐχ ἅμα τοῖς ἄλλοις Μύσταις πρὶν ὁμώροφος ἔσκε
Ἰησοῦς ὅτ’ ἔβη εἴσω μελάθροιο ἑταίρων.
Ἴαχον οὖν ἄλλοι τούτῳ ἐρίηρες ἑταῖροι·
Εἴδομεν ὀφθαλμοῖσιν ησοῦν παγκρατέοντα.
Τοὺς δ’ ἀπαμειβόμενος Θωμᾶς προσέφησεν ἀτειρής·
Ἴχνια ἤν μὴ ἴδω μετὰ χείρεσιν ἡλατορήτῃς,
δάκτυλον ἐμβάλλω τε κείνου ἔνδοθι χειρός,
χεῖρα τ’ ἐμὴν εἴσω πλευρῆς οἷ ρεῖα βαλοίμην,
οὔποτε ὑμετέροισι λόγοις κεφαλῇ κατανεύσω.

Πέμπτη 17 Απριλίου 2008

Το ιδιόμελο της Κασσιανής

Δόξα... καὶ νῦν...
Ἰδιόμελον Ἦχος πλ. δ'
Ποίημα Κασσιανῆς μοναχῆς
Κύριε,
ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,
τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα,
μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
ὀδυρομένη, μύρα σοι πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει,
οἴμοι, λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει,
οἶστρος ἀκολασίας, ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος,
ἔρως τῆς ἁμαρτίας·
δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,
ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ·
κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,
ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει·
καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν
τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις·
ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,
κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα τῷ φόβῳ ἐκρύβη·
ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
τίς έξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;
μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς,
ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.


Κύριε Ιησού Χριστέ,
η ταλαίπωρη γυναίκα που αστόχησε πολλές φορές και με χίλιους τρόπους στη ζωή της,
με πλήρη συναίσθηση πως παρουσιάζεται μπροστά στον ίδιο το Θεό,
αναλαμβάνει το ρόλο της μυροφόρου για να ευωδιάσει το άχραντο σώμα σου,
και με δάκρυα και στεναγμούς ἐρχεται και σου φέρνει αρώματα πριν καν ενταφιαστείς,
λέγοντας: «αλίμονο, συμφορά μου, ζω μέσα σε μια ατέλειωτη νύχτα,
ολοσκότεινη, χωρίς την παρηγοριά του φεγγαρόφωτου,
μέσα στην ορμητική μανία της κραιπάλης,
με ασυγκράτητη και αδιάκοπη ροπή προς την άστοχη επιλογή τρόπου ζωής·
κάνε δεκτά τα δάκρυα που αναβλύζουν ασταμάτητα από τα μάτια μου,
εσύ που αυξομειώνεις την απέραντη θάλασσα με τη βροχή που παρέχουν τα σύννεφα·
υπόκυψε στοργικά στους αναστεναγμούς της θλιμμένης καρδιάς μου,
εσύ που κατέβασες στη γη τον ουρανό με την απερίγραπτη ενανθρώπησή σου ·
ήρθα για να γεμίσω με τα φιλιά μου τα ολοκάθαρα πόδια σου,
να τα μουσκέψω με τα μύρα μου και να τα στεγνώσω σφουγγίζοντας τα,
σαν με μάκτρο φυσικό, λύνοντας τις πλεξούδες των μαλλιών μου·
τα πόδια σου, που η Εύα εκείνο το δειλινό της παρακοής στον παράδεισο,
όταν άκουσε το θόρυβο των βημάτων τους φοβήθηκε και κρύφτηκε·
την επαναλαμβανόμενη εμμονή μου σε λανθασμένες επιλογές, αλλά και τους ανεξήγητους τρόπους που χρησιμοποιείς για τη σωτηρία μας
ποιος θα μπορέσει να εξερευνήσει, αληθινέ σωτήρα της ζωής μου;
μη στρέψεις αλλού το πρόσωπό σου, μην περιφρονήσεις εμένα που προσφεύγω κοντά σου,
εσύ που η ευσπλαχνία σου δεν έχει όρια, εσύ που η αγάπη σου δεν ξεχωρίζει βρώμικους και καθαρούς».

Τρίτη 8 Απριλίου 2008

Σπειροειδής ανακύκληση βιωμάτων

Ὅτε ἤμην νήπιος, ὡς νήπιος ἐβίουν: κόκκινα αυγά, φλαούνες, λαμπάδες, χαρούμενες καμπάνες, βαρελότα, λαμπρατζιές, παιγνίδια στον αυλόγυρο· αυτά συνιστούσαν το Πάσχα, τις αναστάσιμες εμπειρίες. Επί πρώτης εφηβείας προστέθηκε η Λιτή με τα Εξαπτέρυγα και το λάβαρο της Ανάστασης· το τελευταίο άπαξ και μετά από ... κλήρωση· οι ενδιαφερόμενοι ήταν πολλοί, η διεκδίκηση δύσκολη· άξιζε, όμως, τον αγώνα το έπαθλο· στην ενορία μας, την Αγία Νάπα (Παναγία των Δασών), λάβαρο της Ανάστασης γινόταν ο Σταυρός της σειράς των Εξαπτερύγων στολισμένος με ολόλευκα κρίνα· όποιος τον κρατούσε ... έδινε το όνομά του στη χρονιά, όπως οι ρωμαίοι ύπατοι! Επί δευτέρας εφηβείας ήρθε η αναβάθμιση στα παιγνίδια: δικαίωμα συμμετοχής στην Πρώτη Ελιά· δραστηριότητα για ευσταλείς, και τα κορίτσια να κρυφοκοιτάζουν. Ευχετήριες κάρτες δεν είχε επιβάλει ακόμα ο καταναλωτισμός· οι κρυφές ευχές στέλνονταν μόνο με αστραπιαία βλέμματα.
Ὅτε δὲ γέγονα ἀνήρ, χωρίς να εγκαταλείψω ολοκληρωτικά όλα τα παλαιότερα, κάτι έχοντας ακούσει από το μ. Αλέξανδρο Βάμβα, κάτι από το μ. Ηλία Βουλγαράκη, υποψιάστηκα πως Ανάσταση δε γίνεται μόνο με βαρελότα. Ούτε και με οβελία μόνο· αυτόν τον έμαθα, βέβαια, ως μέρος της φοιτητικής πρόσληψης γνώσεων, αφού η Κύπρος τον σνομπάρει και σήμερα. Ανάσταση βιώνεται με τη συμμετοχή στο Μυστήριο της Εκκλησίας. Τη Μέθεξη στη Λατρεία, και την Κοινωνία στην Ευχαριστία. Και τη Μετάνοια που προηγείται και έπεται και υπόκειται και επιστέφει, ως καλή αλλοίωση του ήθους, ως σταθερός προσανατολισμός του ήθους στο φάρο της Αγάπης. Έμαθα θεωρητικά, γεύτηκα και εμπειρικά, ιδίως στη Μονή Πετράκη, ηγουμενεύοντος Βασιλείου, Επισκόπου Ευρίπου.
Και στο μέσο της έκτης δεκαετίας του βίου μου, ὅτε ὑπεισῆλθον εἰς τὸν τοῦ Πρεσβυτέρου βαθμόν διά της χειροτονίας του Νεοφύτου, Επισκόπου Μόρφου, βίωσα, επιτέλους, το Πάσχα ως διάβαση, διαπεραίωση καλύτερα, στην περιοχή της Βασιλείας.
Δε θεωρώ πως απόλαυσα ένα ιδιαίτερο προνόμιο των κληρικών· κάθε άλλο· οι κληρικοί χειροθετούνται και χειροτονούνται για να εκτελέσουν ένα πολύ συγκεκριμένο καθήκον στο πλαίσιο της ζωής της τοπικής σύναξης· βασίλειο ιεράτευμα είμαστε όλοι στην Εκκλησία. Εντούτοις, η εμπειρία να γίνεσαι η αιχμή του βέλους που κατευθύνεται προς τον Ουρανό ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη», είναι καταλυτική.
Ο πρεσβύτερος τίθεται επικεφαλής (κυριολεκτικά· δεν κατευθύνει την επιχείρηση από τα μετώπισθεν, αλλά ως ταγός) της ευχαριστιακής σύναξης συχνά. Μισή εκατοντάδα οι Κυριακές του χρόνου, άλλες τόσες οι μεγάλες γιορτές, κι αν υπολογιστούν και οι μικρότερες, και τα σαρανταλείτουργα, οι συνάξεις γίνονται πυκνές. Η ηγεσία (είπαμε, κυριολεκτικά) του σώματος της τοπικής, ενοριακής, Εκκλησίας στην ευχαριστιακή σύναξη είναι εμπειρία πάντα κατακλυστική, διαβρέχει τον κληρικό ίσαμε το μεδούλι, τον εμποτίζει βαθιά. Η επιφανειακή στέγνια και ο συνεπακόλουθος ξύλινος λόγος πολλών δημιουργεί την, σίγουρα πεπλανημένη, εντύπωση πως πρόκειται για ασκιά που παρά το επανειλημμένο γέμισμά τους με κρασί, παραμένουν αμέθυστα.
Όμως, στην Ανάσταση συμβαίνει κάτι σαν γεωμετρική αύξηση· ένας πολυπολλαπλασιασμός του βιώματος! Ευθύνεται η μακρά άσκηση που προηγείται; Ευθύνεται η σταδιακή, μέσα στη μεγαλοβδομάδα φορτισμένη μετάβαση; Ευθύνεται η περιρρέουσα ατμόσφαιρα του γιορτασμού; Ευθύνεται η συρροή του πληρώματος; Τα πάντα μπορούν να συμβάλλουν. Αλλά, το ουσιώδες αίτιο είναι εσωτερικό· έχει να κάμει με τον ξεσηκωμό (ανά-στάση γαρ) της ανθρώπινης ύπαρξης, που προξενεί το επαναλαμβανόμενο γεγονός της Ανάστασης του Θεανθρώπου. Εκ βαθυτάτων αναμόχλευση του εσωτερικού κόσμου με αναδευτήρι την απάντηση «Αληθώς Ανέστη». Γιατί, εφόσον ανέστη, τίποτα πια δεν κωλύει από τη μετάβαση και την εγκατάσταση στο χώρο της Βασιλείας.
Ολκάς, συνεπώς, η τοπική Εκκλησία, πλησίστιος κατευθύνεται προς την με ορθάνοιχτες τις πύλες αναμένουσαν Βασιλεία, και ο ταπεινός Πρεσβύτερος στην πλώρη! Με ρώτησε φίλος: «Δε σε ενοχλεί που αφότου χειροτονήθηκες είσαι υποχρεωμένος να ... και να μην ... κλπ, κλπ». Απάντησα: «Και πολύ, μάλιστα· αλλά κάθε φορά που λειτουργώ, ιδίως στις έξη φορές που ίσαμε σήμερα με αξίωσε ο Θεός να λειτουργήσω την Ανάσταση, λαμβάνω τόση και τέτοια αποζημίωση που τίποτα, κανένα ατομικό δικαίωμα, καμιά νόμιμη αξίωση δε διατηρεί πια την παραμικρή σημασία. Αστραπή που εξαφανίζει το φέγγος των λαμπτήρων».
Κάθε φορά που συναντώ ένα νέο άνθρωπο με λάμψη στα μάτια, του εύχομαι ενδόμυχα να λάβει το χάρισμα να βρεθεί στην πλώρη!

Σάββατο 5 Απριλίου 2008

3-4-2008


Αυξάνοντας τις ρωγμές,

καταρρίπτουμε το τείχος της διαίρεσης

της Κύπρου και του λαού της.

Κibris'da baris insallah!