Τα τελευταία τριάντα χρόνια στην Ευρύχου τελείται πανηγυρικά η μνήμη του οσίου Κυριακού. Μιας αγιασμένης μορφής, που η συνωνυμία του με το μεγάλο ασκητή όσιο Κυριακό τον Αναχωρητή είχε περιορίσει την εκδήλωση της τιμής που του οφείλεται στους πιστούς των ενοριών του κάτω ρου του ποταμού Καρκώτη και της Αγίας Μαρίνας του Ξυλιάτου. Με απόφαση του τότε Μητροπολίτη Μόρφου μ. Χρυσάνθου καθιερώθηκε ετήσια πανήγυρη για να γιορτάζεται στις 24 Μαΐου, όπως παραλήφθηκε από το εορτολόγιο της Εκκλησίας μας, ο όσιος Κυριακός που ασκήτεψε και τάφηκε στην ανατολική όχθη του Καρκώτη, στα χώματα της Ευρύχου.
Η πανήγυρη τελείται στο παρεκκλήσι που κτίστηκε, ενσωματώνοντας σε πρόσκτισμα της βόρειας πλευράς τον τάφο του, στο χώρο που ενδεχομένως έζησε και κοιμήθηκε, και που σήμερα περιβάλλεται από το σύγχρονο κοιμητήριο της Ευρύχου.
Πολλοί ευρυχιώτες, εδώ και πολλές γενιές, φέρουν το όνομά του και γιορτάζουν την ημέρα της μνήμης του, πράγμα που δείχνει ότι είναι πολύ παλιά η απότιση τιμής στον όσιο Κυριακό. Άλλωστε, σε προγενέστερη εποχή, προφανώς μετά την ανακομιδή του λειψάνου του από το οποίο έχουμε την ευλογία να προσκυνούμε την τίμια κάρα του, κάποιος ευλαβής και φιλόσιος συνέθεσε γι’ αυτόν Ακολουθία εκθειάζοντας τους ασκητικούς αγώνες, τις αρετές, αλλά και τη θαυματουργική παρέμβασή του ως απάντηση στις ικεσίες των πιστών.
Οι βιογραφικές πληροφορίες για τον όσιο Κυριακό είναι πενιχρές. Η παρουσία του ως αγίου στη ζωή της Εκκλησίας επικυρώνεται ουσιαστικά από την ανέγερση του επ’ ονόματί του ναού, την αγιογράφηση εικόνων με τη μορφή του, την τιμή στα λείψανά του και τη σύνταξη Ακολουθίας του, δηλαδή από τη ζωντανή μαρτυρία της τοπικής εκκλησίας, δηλαδή από την Παράδοση.
Πότε ακριβώς έζησε, ποια ήταν η καταγωγή του, πότε κοιμήθηκε είναι άγνωστο. Φαίνεται πως τελεύτησε ειρηνικά, μετά από μια ασκητική ζωή που θεωρήθηκε από τους συγχρόνους του οσιακή, άξια απότισης τιμής αγίου. Ο ναός είναι κτίσμα ηλικίας πέραν των πεντακοσίων χρόνων, και καμιά ένδειξη δε μας οδηγεί σε υποψία ότι ήταν κτισμένος πριν την ταφή του οσίου. Οι αγιογραφίες που σώζονται δίπλα στο κουβούκλιο του τάφου του είναι του 16ου, ενδεχομένως και του 15ου αιώνα. Συνεπώς ο όσιος Κυριακός ασκήτεψε και άγιασε οπωσδήποτε πριν η Κύπρος καταστεί ναύσταθμος των Βενετών. Είναι, όμως, άγνωστο προς το παρόν το χρονικό σημείο ante quem, δηλαδή πόσο νωρίς μπορεί να τοποθετηθεί το πέρασμά του από τον κόσμο. Η σύνδεσή του με τον Άγιο Χαρίτωνα, μέσω μιας αμφίβολης έννοιας αναφοράς στην Ακολουθία του (Εξαποστειλάριο), δεν επαρκεί, βέβαια, για τον κατεβάσει στον 3ο αιώνα.
Το παρεκκλήσιο του Αγίου Κυριακού στην Ευρύχου είναι μονόχωρο κτίσμα, ξυλόστεγο, με τη συνηθισμένη στην ορεινή περιοχή κεραμοσκεπή. Ίσως υπήρξε κάποτε κατάγραφο, αλλά σήμερα σώζονται μόνο λίγες φθαρμένες ολόσωμες τοιχογραφίες Αγίων, και η Θεοτόκος του Ευαγγελισμού στο βόρειο τοίχο. Υπήρχε, σύμφωνα με παλαιούς περιηγητές, εξαιρετικής τέχνης εικονοστάσι που δε σώζεται σήμερα. Οι εικόνες του σημερινού τέμπλου ενδεχομένως να ανήκουν στο παλαιό.
Η αρχαιότερη σωζόμενη προσκυνηματική εικόνα του Αγίου είναι του 1807· αγιογραφήθηκε από τον ιερομόναχο Χρύσανθο, ικανό αγιογράφο της εποχής, και αφιερώθηκε από τον αρχιδιάκονο Λαυρέντιο. Παλαιότερη εικόνα, του 1743, που αναφέρουν, μάλιστα, παλαιοί αρχαιολόγοι, είναι εντελώς φθαρμένη.
Η Ακολουθία του Αγίου αντιγράφτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από ένα δάσκαλο της βόρειας Πιτσιλιάς σε δύο αντίγραφα που σώζονται, αλλά η πηγή του δεν έχει ακόμα βρεθεί. Πρόκειται πάντως για ποιητικό κείμενο εμπνευσμένο, που στοιχείται στην υμνογραφική παράδοση της καθ’ ημάς Ανατολής και δεν υστερεί καθόλου παρόμοιων δημιουργημάτων. Νέα Ακολουθία του Οσίου Κυριακού συνέθεσε το 2000 ο υμνογράφος Χ. Μπούσιας.
Η κάρα του Αγίου είναι περίκλειστη σε αργυρή ναόσχημη θήκη που φέρει ανάγλυφες παραστάσεις του Όντος και των Αγίων Κυριακού, Ιωάννη του Λαμπαδιστή και Πρωτοδιακόνου Στεφάνου ανάμεσα σε φυτικές γιρλάντες. Είναι αποτεθημένη στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Ευρύχου. Πότε έγινε η ανακομιδή είναι και πάλι άγνωστο. Η θήκη, όμως, κατασκευάστηκε το 1835, αφιέρωμα Μιχαήλ προσκυνητή, και υποβάλλει ότι η ανακομιδή έγινε οπωσδήποτε νωρίτερα.
Ο Άγιος Κυριακός -μεγάλη η χάρη του- είναι ο σύντροφος των κεκοιμημένων της Ευρύχου και ο προστάτης της ενορίας. Σύντομα θα συμπληρωθούν τα ίσαμε σήμερα ολοκληρωμένα έργα συντήρησης του ναού και των εικόνων του με την ανάδειξη του τάφου του και τη διαμόρφωση του περιβόλου του ναού του, ώστε να καταστεί ο χώρος προσκυνηματικός προορισμός όχι μόνο για τους πιστούς της μητροπολιτικής περιφέρειας Μόρφου, αλλά και της Κύπρου όλης.
Η πανήγυρη τελείται στο παρεκκλήσι που κτίστηκε, ενσωματώνοντας σε πρόσκτισμα της βόρειας πλευράς τον τάφο του, στο χώρο που ενδεχομένως έζησε και κοιμήθηκε, και που σήμερα περιβάλλεται από το σύγχρονο κοιμητήριο της Ευρύχου.
Πολλοί ευρυχιώτες, εδώ και πολλές γενιές, φέρουν το όνομά του και γιορτάζουν την ημέρα της μνήμης του, πράγμα που δείχνει ότι είναι πολύ παλιά η απότιση τιμής στον όσιο Κυριακό. Άλλωστε, σε προγενέστερη εποχή, προφανώς μετά την ανακομιδή του λειψάνου του από το οποίο έχουμε την ευλογία να προσκυνούμε την τίμια κάρα του, κάποιος ευλαβής και φιλόσιος συνέθεσε γι’ αυτόν Ακολουθία εκθειάζοντας τους ασκητικούς αγώνες, τις αρετές, αλλά και τη θαυματουργική παρέμβασή του ως απάντηση στις ικεσίες των πιστών.
Οι βιογραφικές πληροφορίες για τον όσιο Κυριακό είναι πενιχρές. Η παρουσία του ως αγίου στη ζωή της Εκκλησίας επικυρώνεται ουσιαστικά από την ανέγερση του επ’ ονόματί του ναού, την αγιογράφηση εικόνων με τη μορφή του, την τιμή στα λείψανά του και τη σύνταξη Ακολουθίας του, δηλαδή από τη ζωντανή μαρτυρία της τοπικής εκκλησίας, δηλαδή από την Παράδοση.
Πότε ακριβώς έζησε, ποια ήταν η καταγωγή του, πότε κοιμήθηκε είναι άγνωστο. Φαίνεται πως τελεύτησε ειρηνικά, μετά από μια ασκητική ζωή που θεωρήθηκε από τους συγχρόνους του οσιακή, άξια απότισης τιμής αγίου. Ο ναός είναι κτίσμα ηλικίας πέραν των πεντακοσίων χρόνων, και καμιά ένδειξη δε μας οδηγεί σε υποψία ότι ήταν κτισμένος πριν την ταφή του οσίου. Οι αγιογραφίες που σώζονται δίπλα στο κουβούκλιο του τάφου του είναι του 16ου, ενδεχομένως και του 15ου αιώνα. Συνεπώς ο όσιος Κυριακός ασκήτεψε και άγιασε οπωσδήποτε πριν η Κύπρος καταστεί ναύσταθμος των Βενετών. Είναι, όμως, άγνωστο προς το παρόν το χρονικό σημείο ante quem, δηλαδή πόσο νωρίς μπορεί να τοποθετηθεί το πέρασμά του από τον κόσμο. Η σύνδεσή του με τον Άγιο Χαρίτωνα, μέσω μιας αμφίβολης έννοιας αναφοράς στην Ακολουθία του (Εξαποστειλάριο), δεν επαρκεί, βέβαια, για τον κατεβάσει στον 3ο αιώνα.
Το παρεκκλήσιο του Αγίου Κυριακού στην Ευρύχου είναι μονόχωρο κτίσμα, ξυλόστεγο, με τη συνηθισμένη στην ορεινή περιοχή κεραμοσκεπή. Ίσως υπήρξε κάποτε κατάγραφο, αλλά σήμερα σώζονται μόνο λίγες φθαρμένες ολόσωμες τοιχογραφίες Αγίων, και η Θεοτόκος του Ευαγγελισμού στο βόρειο τοίχο. Υπήρχε, σύμφωνα με παλαιούς περιηγητές, εξαιρετικής τέχνης εικονοστάσι που δε σώζεται σήμερα. Οι εικόνες του σημερινού τέμπλου ενδεχομένως να ανήκουν στο παλαιό.
Η αρχαιότερη σωζόμενη προσκυνηματική εικόνα του Αγίου είναι του 1807· αγιογραφήθηκε από τον ιερομόναχο Χρύσανθο, ικανό αγιογράφο της εποχής, και αφιερώθηκε από τον αρχιδιάκονο Λαυρέντιο. Παλαιότερη εικόνα, του 1743, που αναφέρουν, μάλιστα, παλαιοί αρχαιολόγοι, είναι εντελώς φθαρμένη.
Η Ακολουθία του Αγίου αντιγράφτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από ένα δάσκαλο της βόρειας Πιτσιλιάς σε δύο αντίγραφα που σώζονται, αλλά η πηγή του δεν έχει ακόμα βρεθεί. Πρόκειται πάντως για ποιητικό κείμενο εμπνευσμένο, που στοιχείται στην υμνογραφική παράδοση της καθ’ ημάς Ανατολής και δεν υστερεί καθόλου παρόμοιων δημιουργημάτων. Νέα Ακολουθία του Οσίου Κυριακού συνέθεσε το 2000 ο υμνογράφος Χ. Μπούσιας.
Η κάρα του Αγίου είναι περίκλειστη σε αργυρή ναόσχημη θήκη που φέρει ανάγλυφες παραστάσεις του Όντος και των Αγίων Κυριακού, Ιωάννη του Λαμπαδιστή και Πρωτοδιακόνου Στεφάνου ανάμεσα σε φυτικές γιρλάντες. Είναι αποτεθημένη στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Ευρύχου. Πότε έγινε η ανακομιδή είναι και πάλι άγνωστο. Η θήκη, όμως, κατασκευάστηκε το 1835, αφιέρωμα Μιχαήλ προσκυνητή, και υποβάλλει ότι η ανακομιδή έγινε οπωσδήποτε νωρίτερα.
Ο Άγιος Κυριακός -μεγάλη η χάρη του- είναι ο σύντροφος των κεκοιμημένων της Ευρύχου και ο προστάτης της ενορίας. Σύντομα θα συμπληρωθούν τα ίσαμε σήμερα ολοκληρωμένα έργα συντήρησης του ναού και των εικόνων του με την ανάδειξη του τάφου του και τη διαμόρφωση του περιβόλου του ναού του, ώστε να καταστεί ο χώρος προσκυνηματικός προορισμός όχι μόνο για τους πιστούς της μητροπολιτικής περιφέρειας Μόρφου, αλλά και της Κύπρου όλης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου