Κράτος υπάρχει όταν ένα κοινωνικό σύνολο οργανώνεται σε λαό, και ελέγχει αποτελεσματικά, σύμφωνα με την εκάστοτε βούλησή του, δηλαδή ασκεί εξουσία πάνω σε συγκεκριμένο έδαφος.
Το κοινωνικό σύνολο δεν είναι απαραίτητο να απαρτίζεται από άτομα της ίδιας εθνότητας, φυλής ή θρησκείας είναι, όμως αναγκαίο για την επιβίωση του κράτους τα άτομα που αποτελούν το λαό να έχουν κοινές επιδιώξεις. Κοινό ιστορικό παρελθόν δεν είναι υποχρεωτική προϋπόθεση για τον καταρτισμό λαού· κοινό όραμα για το μέλλον είναι. Το κοινό όραμα συσπειρώνει τα άτομα και τους προσφέρει την προοπτική χάριν της οποίας προθυμούνται να παραβλέψουν υπάρχουσες ανομοιότητες ή και παλιές εχθρότητες και να προχωρήσουν με εμπιστοσύνη στο μέλλον. Αυτή την απόφαση εκφράζουν, αυτό το όραμα αισθητοποιούν τα σύμβολα του κράτους, το έμβλημα, ο ύμνος και η σημαία.
Η Κύπρος έγινε κράτος εξανάγκης για να αποφευχθεί η διχοτόμηση και διπλή ένωση, συμβιβάστηκαν τα ξεχωριστά όνειρα των εθνικά-θρησκευτικά ομαδοποιημένων κατοίκων της σε μια λύση που γεννούσε ένα κράτος χωρίς την ύπαρξη ή χωρίς να ληφθεί πρόνοια για τη δημιουργία κοινού οράματος. Φυσικά, και τα σύμβολα αυτού του κράτους ήσαν εξαρχής κενά περιεχομένου, αφού δεν εξέφραζαν υπαρκτά οράματα. Αντίθετα, η διατήρηση στη ζωή των ξεχωριστών ονείρων των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ονείρων που απέβλεπαν ουσιαστικά στη διάλυσή της, αποστασιοποιούσε συναισθηματικά τους Κυπρίους από τα σύμβολα· ακόμη περισσότερο, τους φόρτιζε με αρνητικά προς τα σύμβολα αισθήματα, μια που αυτά αισθητοποιούσαν την αποτυχία πραγμάτωσης των ονείρων τους. Έτσι, ήταν επόμενο στην καρδιά, αλλά και στις εκδηλώσεις του κυπριακού λαού να κυριαρχούν, αντί των συμβόλων του κράτους του, τα σύμβολα των εθνικών ονείρων των πολιτών, τα σύμβολα των κρατών με τους λαούς των οποίων οι Κύπριοι αισθάνονται εθνική εγγύτητα και συγγένεια. Η κατάσταση δεν έχει διαφοροποιηθεί θεμελιακά μετά το '74, παρότι η παρουσία της κυπριακής σημαίας έχει επιβληθεί σαν ...φάρμακο και έχει επίσης, εντελώς πρόσφατα, ανακομισθεί σε χρήση και το έμβλημα της Δημοκρατίας· ύμνος, εύλογα, ποτέ δεν αποκτήθηκε. Συνεχίζει, πάντως, κάθε Κύπριος να "υπηρετεί υπό δύο σημαίας", και στο μέτρο που συνειδητοποιεί το άτοπο, να προσπαθεί να το δικαιολογήσει. (Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι διάφορες εκδοχές που ακούγονται από τους διευθυντές των σχολείων κάθε 26 του Οκτώβρη, κατά την τελετή παράδοσης των σημαιών στους σημαιοφόρους μαθητές.)
Τούτων ούτως εχόντων, αφύσικο είναι που πέρασαν 36/22 χρόνια για να βγει στο προσκήνιο το πρόβλημα της σημαίας. Και είναι ενδεικτικό -και παρήγορο- ότι βγήκε στο Πανεπιστήμιο, το χώρο των ουσιαστικών ζυμώσεων της κοινωνίας, τον πιο καθαρό καθρέφτη των κοινωνικών συγκρούσεων και οσμώσεων.
Είμαστε, λοιπόν, υποχρεωμένοι τώρα πια να πάρουμε θέση, επίσημα και ξεκάθαρα. Στην αρχή η
Σύγκλητος, τα Κόμματα, η Κυβέρνηση προσπάθησαν να αποφύγουν το ποτήριο ρίχνοντας ο ένας στον άλλο το καυτό μπαλάκι. Ποιος να πει την πικρή αλήθεια; Ποιος να πει σ' αυτούς τους νέους που υπηρέτησαν, ως μαθητές και στρατιώτες "υπό δύο σημαίας" πως δεν πάει άλλο; Ευτυχώς, και προς τιμή του, ανέλαβε ο Γενικός Εισαγγελέας να αρθρώσει λόγο στο ειδικό ζήτημα. Παραμένει το ευρύτερο. Μήπως είναι ευκαιρία να ξεκαθαρίσουμε με την υπόθεση των δύο σημαιών; Το κατ' εμέ θα αποπειραθώ να αναζητήσω σταθερές και να προβώ σε προτάσεις.
ΣΤΑΘΕΡΗ 1η. Υπό τας συνθήκας, η προβολή της κυπριακής σημαίας ως συμβόλου της κρατικής οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι εντελώς απαραίτητη. Η ακριβής εφαρμογή του Συντάγματος αναφορικά με το ζήτημα αυτό είναι αναγκαιότητα αδιαμφισβήτητη, και η σχετική διάταξη δεν επιδέχεται ούτε "αθέλητες", ούτε ηθελημένες παρερμηνείες. Στις έδρες των υπηρεσιών του κράτους υψώνεται το κρατικό σύμβολο και μόνο αυτό. Ανεξάρτητα από αισθήματα και όνειρα.
ΣΤΑΘΕΡΗ 2η. Η ελληνική σημαία είναι σύμβολο του κράτους της Ελληνικής Δημοκρατίας (ηλικίας μικρότερης των δύο αιώνων), γνωστό ως τέτοιο ανά το παγκόσμιο. Το Γένος των Ελλήνων (ηλικίας σαράντα αιώνων), σκορπισμένο σήμερα σε δεκάδες κρατών ανά την υφήλιο, έχει κάθε δικαίωμα να την τιμά και υποχρέωση να την σέβεται επειδή συμβολίζει το κράτος εκείνο που ο λαός του είναι σχεδόν στο σύνολό του ελληνικής εθνικότητας. Σε κάθε, όμως, περίπτωση το σύμβολο αυτό αναφέρεται αποκλειστικά στο συγκεκριμένο ελληνικό κράτος. Βέβαια, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι παράλληλα συμβολίζει και το ελληνικό έθνος με τον τρόπο που για τους κομμουνιστές όλου του κόσμου η σημαία της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αποτελούσε -και αποτελεί- σύμβολο της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Όμως, εμφιλοχωρεί παρεξήγηση (που στην περίπτωση της Κύπρου θα πρέπει πάση θυσία να αποφεύγεται) σ' αυτού του είδους τη χρήση. Ποιος εξηγεί, λόγου χάριν, στον απλό παρατηρητή ότι η σοβιετική σημαία που κυματίζει μαζί με την ελληνική στα αθηναϊκά γραφεία του Κ.Κ.Ε. δεν συμβολίζει το κράτος της Σοβιετικής 'Ένωσης, αλλά το σύστημα που επικρατούσε σ' αυτή τη χώρα; Ποιος εξηγεί στον ευρωπαίο που φτάνει στο οδόφραγμα της οδού Λήδρας ότι η γνωστή του σημαία του ελληνικού κράτους που κυματίζει εκεί δε συμβολίζει τη στρατιωτική παρουσία της Ελλάδας, όπως η τουρκική δηλώνει την κατοχική παρουσία της Τουρκίας, αλλά την ελληνική εθνικότητα των εθνοφρουρών; Και ποιος δικαιολογεί την παρουσία της σημαίας του ελληνικού κράτους στο Δημαρχείο της Λεμεσού, όταν είναι δεδομένο πως η αιχμή των απαιτήσεων των ελληνοκυπρίων συνομιλητών στις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις ήσαν κάποτε οι ενιαίοι-μη κοινοτικοί δήμοι;
ΣΤΑΘΕΡΗ 3η. Οι Βρεττανοί αποικιοκράτες εγκαταλείποντας την Κύπρο φρόντισαν, για ευνόητους λόγους, να αφήσουν πίσω τους διαιρετικούς θεσμούς ικανούς να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ανάκλησής τους ως διαμεσολαβητών (όπερ και εγένετο). Η κύρια συνισταμένη των διαιρετικών ρυθμίσεων βρίσκεται, δεν μπορούσε να γίνει κι αλλιώς, στην έξαρση της εθνικής και θρησκευτικής διαφορότητας των κατοίκων της Κύπρου. Είναι πλήθος τα συμπτώματα· ανάμεσά τους και η πρόνοια που επιτρέπει τη χρήση των κρατικών σημαιών Ελλάδας και Τουρκίας από τα μέλη των δυο κύριων κοινοτήτων. (Στριμωγμένοι οι Μαρωνίτες αναρτούν τη σημαία του Λιβάνου!). Η χρήση των σημαιών ενός κράτους από άλλο λογικά απαγορεύεται. Στην περίπτωση του κυπριακού κράτους ο σφετερισμός προβλέπεται από το Σύνταγμα!
ΣΤΑΘΕΡΗ 4η. Οι Έλληνες της Κύπρου χρειάζονται σήμερα, περισσότερο ίσως από οποτεδήποτε στο παρελθόν, ενίσχυση των ερεισμάτων πάνω στα οποία στηρίζεται ο αγώνας για επιβίωση σ' αυτή τη μικρή-πικρή πατρίδα. Σημαντικότατο έρεισμα είναι η ελληνικότητα, δηλαδή η ελληνική παιδεία, η ελληνική γλώσσα, η ελληνική παράδοση, ο ελληνικός πολιτισμός, το ελληνικό ήθος, η ελληνική, συνελόντ' ειπείν, συνείδηση. Συνεπώς, οφείλει αυτή να καλλιεργείται και να καρποφορεί. Όχι σε αντιπαράθεση (άσκοπη, άλλωστε, ή και ολέθρια παντού πάνω στη Γη), όπως την προώθησαν οι διαιρετικοί θεσμοί, αλλά σε αλληλοπεριχώρηση και άμιλλα με την αντίστοιχη συνείδηση των ετεροεθνών συμπολιτών για να διασφαλιστεί τόσο η διατήρηση του χαρακτήρα των Ελλήνων της Κύπρου, όσο και η ειρηνική συνύπαρξη όλων των Κυπρίων. Απαραίτητη, εντούτοις, διάκριση οφείλει να γίνεται ανάμεσα στην καλλιέργεια των ελληνικών χαρακτηριστικών και στην προβολή, μέσα από τα σύμβολά του, του ελληνικού κράτους. Οι Έλληνες ανέκαθεν υπάρχουν, δημιουργούν και διαπρέπουν ανεξάρτητα, πολλές φορές εις πείσμα της λειτουργίας ελληνικού κράτους. Άλλωστε, πού βρίσκεται το αρνητικό στη λειτουργία περισσοτέρων του ενός ελληνικών, ή, έστω, ελληνοκρατούμενων κρατών; Τα πράγματα είναι απλά: στην Κύπρο ζουν και συνεχίζουν να ευδοκιμούν πάνω από μισό εκατομμύριο Έλληνες που προάγουν, και το ίδιο θα πράττουν και στο μέλλον, την ελληνική τους συνείδηση, χωρίς κατανάγκην να αποτελούν εξάρτημα, προσάρτημα ή παράρτημα του ελληνικού κράτους.
Αν αυτές οι τέσσερις σταθερές πρέπει να καθοδηγήσουν την αναζήτηση μιας μόνιμης λύσης του ζητήματος της σημαίας, ίσως μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής:
α) Η πολιτική της Κυβέρνησης για προβολή των συμβόλων της Κυπριακής Δημοκρατίας (ιδέ τη διαμόρφωση της αίθουσας συνεντεύξεων του Κυβερνητικού Εκπροσώπου, ιδέ την ανάρτηση του εμβλήματος του κράτους σε επίσημους χώρους κ.τ.ό.) να διευρυνθεί με τόλμη, έτσι που κάθε υποστατικό που στεγάζει κρατική υπηρεσία να υψώνει τη σημαία της Δημοκρατίας (καθαρή, ακέραια και ανεξίτηλη, παρακαλώ) και μόνο αυτήν.
β) Στους χώρους/εκδηλώσεις που συντρέχουν λόγοι τόνωσης ή προβολής της ελληνικής συνείδησης (στρατιωτικές εγκαταστάσεις, σχολεία) να υψώνεται παράλληλα σημαία που χωρίς να συμβολίζει την Ελληνική Δημοκρατία θα στρέφει το νου και την καρδιά προς τα στοιχεία που συνθέτουν τον ελληνικό χαρακτήρα. Ως τέτοια θα ήταν ίσως κατάλληλη η παλιά λεγόμενη σημαία της ξηράς, που έπαυσε να χρησιμοποιείται από το ελληνικό κράτος εδώ και πολλά χρόνια, με το λευκό σταυρό σε γαλάζιο βάθος. Αυτή η σημαία, ενώ σε τίποτε δε θα υστερεί από την άποψη του συμβολισμού των εθνικών ελληνικών χαρακτηριστικών, θα αποκλείει την παρεξήγηση που δημιουργεί η χρήση του συμβόλου ενός άλλου κράτους.
Δε θεωρώ πως τα πολιτικά προβλήματα με βαθιές ρίζες λύονται με μαγικές συνταγές. Νομίζω, όμως, ότι η δρομολόγηση ρηξικέλευθων λύσεων δημιουργεί δυναμική που επιταχύνει τις εκσυγχρονιστικές εξελίξεις. Γιαυτό χρειάζονται γενναίες αποφάσεις που, παραβλέποντας το όποιο πολιτικό κόστος, θεμελιώνουν νέες, τελεσφόρες πορείες.
Το κοινωνικό σύνολο δεν είναι απαραίτητο να απαρτίζεται από άτομα της ίδιας εθνότητας, φυλής ή θρησκείας είναι, όμως αναγκαίο για την επιβίωση του κράτους τα άτομα που αποτελούν το λαό να έχουν κοινές επιδιώξεις. Κοινό ιστορικό παρελθόν δεν είναι υποχρεωτική προϋπόθεση για τον καταρτισμό λαού· κοινό όραμα για το μέλλον είναι. Το κοινό όραμα συσπειρώνει τα άτομα και τους προσφέρει την προοπτική χάριν της οποίας προθυμούνται να παραβλέψουν υπάρχουσες ανομοιότητες ή και παλιές εχθρότητες και να προχωρήσουν με εμπιστοσύνη στο μέλλον. Αυτή την απόφαση εκφράζουν, αυτό το όραμα αισθητοποιούν τα σύμβολα του κράτους, το έμβλημα, ο ύμνος και η σημαία.
Η Κύπρος έγινε κράτος εξανάγκης για να αποφευχθεί η διχοτόμηση και διπλή ένωση, συμβιβάστηκαν τα ξεχωριστά όνειρα των εθνικά-θρησκευτικά ομαδοποιημένων κατοίκων της σε μια λύση που γεννούσε ένα κράτος χωρίς την ύπαρξη ή χωρίς να ληφθεί πρόνοια για τη δημιουργία κοινού οράματος. Φυσικά, και τα σύμβολα αυτού του κράτους ήσαν εξαρχής κενά περιεχομένου, αφού δεν εξέφραζαν υπαρκτά οράματα. Αντίθετα, η διατήρηση στη ζωή των ξεχωριστών ονείρων των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας, ονείρων που απέβλεπαν ουσιαστικά στη διάλυσή της, αποστασιοποιούσε συναισθηματικά τους Κυπρίους από τα σύμβολα· ακόμη περισσότερο, τους φόρτιζε με αρνητικά προς τα σύμβολα αισθήματα, μια που αυτά αισθητοποιούσαν την αποτυχία πραγμάτωσης των ονείρων τους. Έτσι, ήταν επόμενο στην καρδιά, αλλά και στις εκδηλώσεις του κυπριακού λαού να κυριαρχούν, αντί των συμβόλων του κράτους του, τα σύμβολα των εθνικών ονείρων των πολιτών, τα σύμβολα των κρατών με τους λαούς των οποίων οι Κύπριοι αισθάνονται εθνική εγγύτητα και συγγένεια. Η κατάσταση δεν έχει διαφοροποιηθεί θεμελιακά μετά το '74, παρότι η παρουσία της κυπριακής σημαίας έχει επιβληθεί σαν ...φάρμακο και έχει επίσης, εντελώς πρόσφατα, ανακομισθεί σε χρήση και το έμβλημα της Δημοκρατίας· ύμνος, εύλογα, ποτέ δεν αποκτήθηκε. Συνεχίζει, πάντως, κάθε Κύπριος να "υπηρετεί υπό δύο σημαίας", και στο μέτρο που συνειδητοποιεί το άτοπο, να προσπαθεί να το δικαιολογήσει. (Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι διάφορες εκδοχές που ακούγονται από τους διευθυντές των σχολείων κάθε 26 του Οκτώβρη, κατά την τελετή παράδοσης των σημαιών στους σημαιοφόρους μαθητές.)
Τούτων ούτως εχόντων, αφύσικο είναι που πέρασαν 36/22 χρόνια για να βγει στο προσκήνιο το πρόβλημα της σημαίας. Και είναι ενδεικτικό -και παρήγορο- ότι βγήκε στο Πανεπιστήμιο, το χώρο των ουσιαστικών ζυμώσεων της κοινωνίας, τον πιο καθαρό καθρέφτη των κοινωνικών συγκρούσεων και οσμώσεων.
Είμαστε, λοιπόν, υποχρεωμένοι τώρα πια να πάρουμε θέση, επίσημα και ξεκάθαρα. Στην αρχή η
Σύγκλητος, τα Κόμματα, η Κυβέρνηση προσπάθησαν να αποφύγουν το ποτήριο ρίχνοντας ο ένας στον άλλο το καυτό μπαλάκι. Ποιος να πει την πικρή αλήθεια; Ποιος να πει σ' αυτούς τους νέους που υπηρέτησαν, ως μαθητές και στρατιώτες "υπό δύο σημαίας" πως δεν πάει άλλο; Ευτυχώς, και προς τιμή του, ανέλαβε ο Γενικός Εισαγγελέας να αρθρώσει λόγο στο ειδικό ζήτημα. Παραμένει το ευρύτερο. Μήπως είναι ευκαιρία να ξεκαθαρίσουμε με την υπόθεση των δύο σημαιών; Το κατ' εμέ θα αποπειραθώ να αναζητήσω σταθερές και να προβώ σε προτάσεις.
ΣΤΑΘΕΡΗ 1η. Υπό τας συνθήκας, η προβολή της κυπριακής σημαίας ως συμβόλου της κρατικής οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι εντελώς απαραίτητη. Η ακριβής εφαρμογή του Συντάγματος αναφορικά με το ζήτημα αυτό είναι αναγκαιότητα αδιαμφισβήτητη, και η σχετική διάταξη δεν επιδέχεται ούτε "αθέλητες", ούτε ηθελημένες παρερμηνείες. Στις έδρες των υπηρεσιών του κράτους υψώνεται το κρατικό σύμβολο και μόνο αυτό. Ανεξάρτητα από αισθήματα και όνειρα.
ΣΤΑΘΕΡΗ 2η. Η ελληνική σημαία είναι σύμβολο του κράτους της Ελληνικής Δημοκρατίας (ηλικίας μικρότερης των δύο αιώνων), γνωστό ως τέτοιο ανά το παγκόσμιο. Το Γένος των Ελλήνων (ηλικίας σαράντα αιώνων), σκορπισμένο σήμερα σε δεκάδες κρατών ανά την υφήλιο, έχει κάθε δικαίωμα να την τιμά και υποχρέωση να την σέβεται επειδή συμβολίζει το κράτος εκείνο που ο λαός του είναι σχεδόν στο σύνολό του ελληνικής εθνικότητας. Σε κάθε, όμως, περίπτωση το σύμβολο αυτό αναφέρεται αποκλειστικά στο συγκεκριμένο ελληνικό κράτος. Βέβαια, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι παράλληλα συμβολίζει και το ελληνικό έθνος με τον τρόπο που για τους κομμουνιστές όλου του κόσμου η σημαία της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αποτελούσε -και αποτελεί- σύμβολο της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Όμως, εμφιλοχωρεί παρεξήγηση (που στην περίπτωση της Κύπρου θα πρέπει πάση θυσία να αποφεύγεται) σ' αυτού του είδους τη χρήση. Ποιος εξηγεί, λόγου χάριν, στον απλό παρατηρητή ότι η σοβιετική σημαία που κυματίζει μαζί με την ελληνική στα αθηναϊκά γραφεία του Κ.Κ.Ε. δεν συμβολίζει το κράτος της Σοβιετικής 'Ένωσης, αλλά το σύστημα που επικρατούσε σ' αυτή τη χώρα; Ποιος εξηγεί στον ευρωπαίο που φτάνει στο οδόφραγμα της οδού Λήδρας ότι η γνωστή του σημαία του ελληνικού κράτους που κυματίζει εκεί δε συμβολίζει τη στρατιωτική παρουσία της Ελλάδας, όπως η τουρκική δηλώνει την κατοχική παρουσία της Τουρκίας, αλλά την ελληνική εθνικότητα των εθνοφρουρών; Και ποιος δικαιολογεί την παρουσία της σημαίας του ελληνικού κράτους στο Δημαρχείο της Λεμεσού, όταν είναι δεδομένο πως η αιχμή των απαιτήσεων των ελληνοκυπρίων συνομιλητών στις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις ήσαν κάποτε οι ενιαίοι-μη κοινοτικοί δήμοι;
ΣΤΑΘΕΡΗ 3η. Οι Βρεττανοί αποικιοκράτες εγκαταλείποντας την Κύπρο φρόντισαν, για ευνόητους λόγους, να αφήσουν πίσω τους διαιρετικούς θεσμούς ικανούς να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ανάκλησής τους ως διαμεσολαβητών (όπερ και εγένετο). Η κύρια συνισταμένη των διαιρετικών ρυθμίσεων βρίσκεται, δεν μπορούσε να γίνει κι αλλιώς, στην έξαρση της εθνικής και θρησκευτικής διαφορότητας των κατοίκων της Κύπρου. Είναι πλήθος τα συμπτώματα· ανάμεσά τους και η πρόνοια που επιτρέπει τη χρήση των κρατικών σημαιών Ελλάδας και Τουρκίας από τα μέλη των δυο κύριων κοινοτήτων. (Στριμωγμένοι οι Μαρωνίτες αναρτούν τη σημαία του Λιβάνου!). Η χρήση των σημαιών ενός κράτους από άλλο λογικά απαγορεύεται. Στην περίπτωση του κυπριακού κράτους ο σφετερισμός προβλέπεται από το Σύνταγμα!
ΣΤΑΘΕΡΗ 4η. Οι Έλληνες της Κύπρου χρειάζονται σήμερα, περισσότερο ίσως από οποτεδήποτε στο παρελθόν, ενίσχυση των ερεισμάτων πάνω στα οποία στηρίζεται ο αγώνας για επιβίωση σ' αυτή τη μικρή-πικρή πατρίδα. Σημαντικότατο έρεισμα είναι η ελληνικότητα, δηλαδή η ελληνική παιδεία, η ελληνική γλώσσα, η ελληνική παράδοση, ο ελληνικός πολιτισμός, το ελληνικό ήθος, η ελληνική, συνελόντ' ειπείν, συνείδηση. Συνεπώς, οφείλει αυτή να καλλιεργείται και να καρποφορεί. Όχι σε αντιπαράθεση (άσκοπη, άλλωστε, ή και ολέθρια παντού πάνω στη Γη), όπως την προώθησαν οι διαιρετικοί θεσμοί, αλλά σε αλληλοπεριχώρηση και άμιλλα με την αντίστοιχη συνείδηση των ετεροεθνών συμπολιτών για να διασφαλιστεί τόσο η διατήρηση του χαρακτήρα των Ελλήνων της Κύπρου, όσο και η ειρηνική συνύπαρξη όλων των Κυπρίων. Απαραίτητη, εντούτοις, διάκριση οφείλει να γίνεται ανάμεσα στην καλλιέργεια των ελληνικών χαρακτηριστικών και στην προβολή, μέσα από τα σύμβολά του, του ελληνικού κράτους. Οι Έλληνες ανέκαθεν υπάρχουν, δημιουργούν και διαπρέπουν ανεξάρτητα, πολλές φορές εις πείσμα της λειτουργίας ελληνικού κράτους. Άλλωστε, πού βρίσκεται το αρνητικό στη λειτουργία περισσοτέρων του ενός ελληνικών, ή, έστω, ελληνοκρατούμενων κρατών; Τα πράγματα είναι απλά: στην Κύπρο ζουν και συνεχίζουν να ευδοκιμούν πάνω από μισό εκατομμύριο Έλληνες που προάγουν, και το ίδιο θα πράττουν και στο μέλλον, την ελληνική τους συνείδηση, χωρίς κατανάγκην να αποτελούν εξάρτημα, προσάρτημα ή παράρτημα του ελληνικού κράτους.
Αν αυτές οι τέσσερις σταθερές πρέπει να καθοδηγήσουν την αναζήτηση μιας μόνιμης λύσης του ζητήματος της σημαίας, ίσως μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής:
α) Η πολιτική της Κυβέρνησης για προβολή των συμβόλων της Κυπριακής Δημοκρατίας (ιδέ τη διαμόρφωση της αίθουσας συνεντεύξεων του Κυβερνητικού Εκπροσώπου, ιδέ την ανάρτηση του εμβλήματος του κράτους σε επίσημους χώρους κ.τ.ό.) να διευρυνθεί με τόλμη, έτσι που κάθε υποστατικό που στεγάζει κρατική υπηρεσία να υψώνει τη σημαία της Δημοκρατίας (καθαρή, ακέραια και ανεξίτηλη, παρακαλώ) και μόνο αυτήν.
β) Στους χώρους/εκδηλώσεις που συντρέχουν λόγοι τόνωσης ή προβολής της ελληνικής συνείδησης (στρατιωτικές εγκαταστάσεις, σχολεία) να υψώνεται παράλληλα σημαία που χωρίς να συμβολίζει την Ελληνική Δημοκρατία θα στρέφει το νου και την καρδιά προς τα στοιχεία που συνθέτουν τον ελληνικό χαρακτήρα. Ως τέτοια θα ήταν ίσως κατάλληλη η παλιά λεγόμενη σημαία της ξηράς, που έπαυσε να χρησιμοποιείται από το ελληνικό κράτος εδώ και πολλά χρόνια, με το λευκό σταυρό σε γαλάζιο βάθος. Αυτή η σημαία, ενώ σε τίποτε δε θα υστερεί από την άποψη του συμβολισμού των εθνικών ελληνικών χαρακτηριστικών, θα αποκλείει την παρεξήγηση που δημιουργεί η χρήση του συμβόλου ενός άλλου κράτους.
Δε θεωρώ πως τα πολιτικά προβλήματα με βαθιές ρίζες λύονται με μαγικές συνταγές. Νομίζω, όμως, ότι η δρομολόγηση ρηξικέλευθων λύσεων δημιουργεί δυναμική που επιταχύνει τις εκσυγχρονιστικές εξελίξεις. Γιαυτό χρειάζονται γενναίες αποφάσεις που, παραβλέποντας το όποιο πολιτικό κόστος, θεμελιώνουν νέες, τελεσφόρες πορείες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου