Συνέντευξη
Ποια είναι η χριστιανική προσέγγιση της νηστείας;
Σε σχέση με την ασιτία, την αρχική έννοια της λέξης, η νηστεία στην εκκλησιαστική ορολογία σημαίνει μια συγκεκριμένη συμμετοχή στη ζωή της Eκκλησίας, που αφορά τον περιορισμό και τη διαφοροποίηση της διατροφής. Το χριστιανικό ήθος προβλέπει τη νηστεία ως έναν τρόπο άσκησης, ως προσπάθεια να αποβάλουμε την αυτονομημένη αντίληψή μας για τη ζωή. Μέσα από τη νηστεία ο άνθρωπος μαθαίνει να περιορίζει τις εγωιστικές του επιθυμίες και να σέβεται το περιβάλλον.
Τι περιλαμβάνει η νηστεία;
Στη νηστεία δεν περιλαμβάνεται μόνο ο περιορισμός στη διατροφή, αλλά και -κυρίως- η διαφοροποίηση στο είδος της, με άμεσο αποτέλεσμα την αίσθηση του ανθρώπου ότι στερείται αυτό που θα μπορούσε να κάμει, επειδή του το ζητά η Εκκλησία, η κοινότητα στην οποία ανήκει. Η αλλαγή του είδους του φαγητού στηρίζεται στον περιορισμό των ζωικών πρωτεϊνών. Η λήψη των πρωτεϊνών αυτών δημιουργεί την αίσθηση της ασφάλειας και του κορεσμού και σπρώχνει τον άνθρωπο να βιώσει την εγωιστική του αυτονόμηση. Γιαυτό ο καθορισμός των τροφίμων που τρώγονται κατά την περίοδο των νηστειών έγινε με βάσει τη δυνατότητα των φαγητών να προκαλέσουν για πολλές ώρες το χορτασμό. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ελιές είναι νηστήσιμες και το λάδι όχι, διότι μ’ αυτό μπορείς να παρασκευάσεις πολλά χορταστικά φαγητά. Παρά το γεγονός ότι η νηστεία αναφέρεται κατά κύριο λόγο στο φαγητό, εντούτοις, κατά την περίοδο αυτή επιδιώκεται παράλληλα και η βελτίωση της συμπεριφοράς του ανθρώπου, να γίνεται πιο σπλαχνικός, φιλικός και γενναιόδωρος με τους συνανθρώπους του.
Η αποχή από την ερωτική συνάντηση δυο συντρόφων εντάσσεται στο πλαίσιο της νηστείας;
Δε θα έλεγα ότι εντάσσεται στη νηστεία. Όμως, κάποιος άνθρωπος, στα πλαίσια μιας γενικότερης εγκράτειας με την οποία θέλει να προετοιμαστεί για να γιορτάσει εντονότερα το Πάσχα ή τα Χριστούγεννα, μπορεί να αποφύγει και πολλά άλλα πράγματα, που του αρέσουν πολύ ή που τον ικανοποιούν σε μεγάλο βαθμό. Δεν είναι αμαρτωλή η ερωτική συνεύρεση δύο συζύγων. Αν όμως θέλει κάποιος να επιδείξει περισσότερη εγκράτεια, τότε μπορεί να το κάνει, χωρίς να σημαίνει ότι το αντίθετο είναι αμαρτία. Αμαρτία είναι, ας πούμε, η καταπίεση του συντρόφου, ή η αποστέρησή του από αυτό που έχει ανάγκη την κάθε στιγμή.
Πού μπορούμε να διαχωρίσουμε τα όρια της αληθινής νηστείας και της υποκρισίας;
Ίσως, η υποκρισία είναι αυτό που αντέχουμε να κάνουμε επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε το ουσιώδες και το σημαντικό που πιστεύουμε ότι πρέπει να κάνουμε. Δεν είναι κακό να αναγνωρίζω μέχρι πού θα μπορούσα να φτάσω. Δεν μπορώ να θέσω το δίλημμα ανάμεσα της αληθινής νηστείας και της κακής υποκρισίας της νηστείας. Το να νηστεύω παρά το γεγονός ότι δεν πιστεύω ότι χρειάζεται, αλλά επειδή το λέει η Εκκλησία, το σύνολο στο οποίο ανήκω, δεν είναι κακό, αντιθέτως πετυχαίνω το στόχο της νηστείας υπακούοντας στο θέλημα της ομάδας και όχι στο δικό μου. Κατακριτέο για την Εκκλησία είναι η επιδεικτική νηστεία, όπου κάποιος προσπαθεί να φανεί στους άλλους ότι είναι ο καλός χριστιανός, χρησιμοποιώντας και τη νηστεία ή άλλες μορφές εγκράτειας ή, παλιότερα, μια πιο ταλαίπωρη εμφάνιση.
Η νηστεία ως μόδα πόσο απέχει από την αληθινή νηστεία;
Είναι γεγονός ότι πολλά πράγματα στην ιστορία της Εκκλησίας έχουν γίνει μόδες, έτσι δεν προκαλεί έκπληξη που παρατηρείται αυτό και στη νηστεία. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να μιλάμε για κακή μόδα που οδηγεί τον άνθρωπο σε λάθος μονοπάτια. Ακόμα και εάν ένας νέος νηστεύει από μόδα, δεν πιστεύω ότι είναι κακό, αντίθετα μπορεί να αποτελέσει την είσοδο στον προθάλαμο που ίσως τον οδηγήσει μελλοντικά σε μια πιο συνειδητή επιλογή.
Ποια είναι η συμβολή των υποκατάστατων προϊόντων στη νηστεία;
Ακούγεται συχνά ο όρος καταστρατήγηση της νηστείας μέσα από τα υποκατάστατα· φτάνει να σκεφτούμε μόνο ότι μέσω της σόγιας μπορούμε να φάμε «αφέλεια νηστήσιμα». Σ’ αυτό το σημείο εμφανίζεται το στοιχείο του εμπαιγμού, διότι στην πραγματικότητα έχω κατορθώσει να δημιουργήσω ένα γεύμα το οποίο επιφέρει το χορτασμό. Έτσι, ενώ δεν τρώω κρέας, εντούτοις με το υποκατάστατό του πετυχαίνω ακριβώς το αντίθετο της βασικής αρχής της νηστείας, χωρίς, ωστόσο, να αποτελεί τυπική παράβαση, αφού τα υποκατάστατα δεν έχουν αποκλειστεί από τη νηστεία.
Μπορούμε να μιλάμε για εμπορευματοποίηση της νηστείας, κυρίως από τα εστιατόρια;
Όλα τα σημαντικά πράγματα στον πολιτισμό έτυχαν επισταμένης εκμετάλλευσης από επιτήδειους. Είναι φυσικό ότι και η νηστεία στην εποχή των ανέσεων θα έβρισκε τους εκμεταλλευτές της.
Κατά πόσο αυτό διευκολύνει τους ανθρώπους να νηστεύουν;
Το κάνει, γιατί έτσι κάποιος μπορεί να νηστεύει και να έχει παράλληλα κοινωνική ή επαγγελματική ζωή.
Στον κόσμο, σήμερα, ποιοι άλλοι, πέραν του χριστιανισμού, νηστεύουν;
Σε άλλες χριστιανικές ομολογίες, η νηστεία δεν είναι τόσο συνηθισμένη ή τόσο έντονη. Υπάρχει, ωστόσο, το ραμαζάνι, η νηστεία των μουσουλμάνων. Ακόμα και σε φιλοσοφίες υπάρχει το στοιχείο της νηστείας. Κυκλοφορούν πολύ, κυρίως στην Αμερική, διάφορες ανατολίτικες φιλοσοφίες που αναφέρονται σε μορφές αποχής από το φαγητό. Στην Ευρώπη, τη νηστεία τη συναντάμε, σε κάποιο βαθμό στους ρωμαιοκαθολικούς και όχι τόσο στους προτεστάντες. Η νηστεία είναι ένα από τα στοιχεία που μπορούμε να «προξενέψουμε» στην Ευρώπη, στα πλαίσια της μετάδοσης του ελληνορθόδοξου πολιτισμού μας.
Ποια είναι η χριστιανική προσέγγιση της νηστείας;
Σε σχέση με την ασιτία, την αρχική έννοια της λέξης, η νηστεία στην εκκλησιαστική ορολογία σημαίνει μια συγκεκριμένη συμμετοχή στη ζωή της Eκκλησίας, που αφορά τον περιορισμό και τη διαφοροποίηση της διατροφής. Το χριστιανικό ήθος προβλέπει τη νηστεία ως έναν τρόπο άσκησης, ως προσπάθεια να αποβάλουμε την αυτονομημένη αντίληψή μας για τη ζωή. Μέσα από τη νηστεία ο άνθρωπος μαθαίνει να περιορίζει τις εγωιστικές του επιθυμίες και να σέβεται το περιβάλλον.
Τι περιλαμβάνει η νηστεία;
Στη νηστεία δεν περιλαμβάνεται μόνο ο περιορισμός στη διατροφή, αλλά και -κυρίως- η διαφοροποίηση στο είδος της, με άμεσο αποτέλεσμα την αίσθηση του ανθρώπου ότι στερείται αυτό που θα μπορούσε να κάμει, επειδή του το ζητά η Εκκλησία, η κοινότητα στην οποία ανήκει. Η αλλαγή του είδους του φαγητού στηρίζεται στον περιορισμό των ζωικών πρωτεϊνών. Η λήψη των πρωτεϊνών αυτών δημιουργεί την αίσθηση της ασφάλειας και του κορεσμού και σπρώχνει τον άνθρωπο να βιώσει την εγωιστική του αυτονόμηση. Γιαυτό ο καθορισμός των τροφίμων που τρώγονται κατά την περίοδο των νηστειών έγινε με βάσει τη δυνατότητα των φαγητών να προκαλέσουν για πολλές ώρες το χορτασμό. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ελιές είναι νηστήσιμες και το λάδι όχι, διότι μ’ αυτό μπορείς να παρασκευάσεις πολλά χορταστικά φαγητά. Παρά το γεγονός ότι η νηστεία αναφέρεται κατά κύριο λόγο στο φαγητό, εντούτοις, κατά την περίοδο αυτή επιδιώκεται παράλληλα και η βελτίωση της συμπεριφοράς του ανθρώπου, να γίνεται πιο σπλαχνικός, φιλικός και γενναιόδωρος με τους συνανθρώπους του.
Η αποχή από την ερωτική συνάντηση δυο συντρόφων εντάσσεται στο πλαίσιο της νηστείας;
Δε θα έλεγα ότι εντάσσεται στη νηστεία. Όμως, κάποιος άνθρωπος, στα πλαίσια μιας γενικότερης εγκράτειας με την οποία θέλει να προετοιμαστεί για να γιορτάσει εντονότερα το Πάσχα ή τα Χριστούγεννα, μπορεί να αποφύγει και πολλά άλλα πράγματα, που του αρέσουν πολύ ή που τον ικανοποιούν σε μεγάλο βαθμό. Δεν είναι αμαρτωλή η ερωτική συνεύρεση δύο συζύγων. Αν όμως θέλει κάποιος να επιδείξει περισσότερη εγκράτεια, τότε μπορεί να το κάνει, χωρίς να σημαίνει ότι το αντίθετο είναι αμαρτία. Αμαρτία είναι, ας πούμε, η καταπίεση του συντρόφου, ή η αποστέρησή του από αυτό που έχει ανάγκη την κάθε στιγμή.
Πού μπορούμε να διαχωρίσουμε τα όρια της αληθινής νηστείας και της υποκρισίας;
Ίσως, η υποκρισία είναι αυτό που αντέχουμε να κάνουμε επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε το ουσιώδες και το σημαντικό που πιστεύουμε ότι πρέπει να κάνουμε. Δεν είναι κακό να αναγνωρίζω μέχρι πού θα μπορούσα να φτάσω. Δεν μπορώ να θέσω το δίλημμα ανάμεσα της αληθινής νηστείας και της κακής υποκρισίας της νηστείας. Το να νηστεύω παρά το γεγονός ότι δεν πιστεύω ότι χρειάζεται, αλλά επειδή το λέει η Εκκλησία, το σύνολο στο οποίο ανήκω, δεν είναι κακό, αντιθέτως πετυχαίνω το στόχο της νηστείας υπακούοντας στο θέλημα της ομάδας και όχι στο δικό μου. Κατακριτέο για την Εκκλησία είναι η επιδεικτική νηστεία, όπου κάποιος προσπαθεί να φανεί στους άλλους ότι είναι ο καλός χριστιανός, χρησιμοποιώντας και τη νηστεία ή άλλες μορφές εγκράτειας ή, παλιότερα, μια πιο ταλαίπωρη εμφάνιση.
Η νηστεία ως μόδα πόσο απέχει από την αληθινή νηστεία;
Είναι γεγονός ότι πολλά πράγματα στην ιστορία της Εκκλησίας έχουν γίνει μόδες, έτσι δεν προκαλεί έκπληξη που παρατηρείται αυτό και στη νηστεία. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να μιλάμε για κακή μόδα που οδηγεί τον άνθρωπο σε λάθος μονοπάτια. Ακόμα και εάν ένας νέος νηστεύει από μόδα, δεν πιστεύω ότι είναι κακό, αντίθετα μπορεί να αποτελέσει την είσοδο στον προθάλαμο που ίσως τον οδηγήσει μελλοντικά σε μια πιο συνειδητή επιλογή.
Ποια είναι η συμβολή των υποκατάστατων προϊόντων στη νηστεία;
Ακούγεται συχνά ο όρος καταστρατήγηση της νηστείας μέσα από τα υποκατάστατα· φτάνει να σκεφτούμε μόνο ότι μέσω της σόγιας μπορούμε να φάμε «αφέλεια νηστήσιμα». Σ’ αυτό το σημείο εμφανίζεται το στοιχείο του εμπαιγμού, διότι στην πραγματικότητα έχω κατορθώσει να δημιουργήσω ένα γεύμα το οποίο επιφέρει το χορτασμό. Έτσι, ενώ δεν τρώω κρέας, εντούτοις με το υποκατάστατό του πετυχαίνω ακριβώς το αντίθετο της βασικής αρχής της νηστείας, χωρίς, ωστόσο, να αποτελεί τυπική παράβαση, αφού τα υποκατάστατα δεν έχουν αποκλειστεί από τη νηστεία.
Μπορούμε να μιλάμε για εμπορευματοποίηση της νηστείας, κυρίως από τα εστιατόρια;
Όλα τα σημαντικά πράγματα στον πολιτισμό έτυχαν επισταμένης εκμετάλλευσης από επιτήδειους. Είναι φυσικό ότι και η νηστεία στην εποχή των ανέσεων θα έβρισκε τους εκμεταλλευτές της.
Κατά πόσο αυτό διευκολύνει τους ανθρώπους να νηστεύουν;
Το κάνει, γιατί έτσι κάποιος μπορεί να νηστεύει και να έχει παράλληλα κοινωνική ή επαγγελματική ζωή.
Στον κόσμο, σήμερα, ποιοι άλλοι, πέραν του χριστιανισμού, νηστεύουν;
Σε άλλες χριστιανικές ομολογίες, η νηστεία δεν είναι τόσο συνηθισμένη ή τόσο έντονη. Υπάρχει, ωστόσο, το ραμαζάνι, η νηστεία των μουσουλμάνων. Ακόμα και σε φιλοσοφίες υπάρχει το στοιχείο της νηστείας. Κυκλοφορούν πολύ, κυρίως στην Αμερική, διάφορες ανατολίτικες φιλοσοφίες που αναφέρονται σε μορφές αποχής από το φαγητό. Στην Ευρώπη, τη νηστεία τη συναντάμε, σε κάποιο βαθμό στους ρωμαιοκαθολικούς και όχι τόσο στους προτεστάντες. Η νηστεία είναι ένα από τα στοιχεία που μπορούμε να «προξενέψουμε» στην Ευρώπη, στα πλαίσια της μετάδοσης του ελληνορθόδοξου πολιτισμού μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου